Nadmi
04-05-25

0 : Odsłon:


Święta Bożego Narodzenia w dawnych Prusach. W ówczesnym niemieckim Malborku rarytasem był marcepan według lokalnej receptury


O tradycjach bożonarodzeniowych w Prusach, w tym w czasach niemieckiego Malborka, opowiadał w Muzeum Miasta Malborka Jarosław Twardziak - historyk, przewodnik i konserwator zabytków z Gdańska. Spotkanie odbyło się przed świętami i było ostatnim wykładem w malborskiej placówce w tym roku.

Święta Bożego Narodzenia w dawnych Prusach. W ówczesnym niemieckim Malborku rarytasem był marcepan według lokalnej receptury
Uroczystą atmosferę świąt zapewniała natura
Spotkanie z gdańskim historykiem odbyło się przed świętami Bożego Narodzenia 2023. Jarosław Twardziak wyjaśnił, że dawne, te sprzed 100 czy 200 lat malborskie obyczaje świąteczne odzwierciedlały w znacznym stopniu historię społeczną i skład etniczny mieszkańców Marienburga.

- Pod wieloma względami malborska Wigilia była taka sama jak w dużych miastach w Niemczech, a malborski robotnik, urzędnik czy kupiec świętował podobnie, jak odpowiednik w Lubece, Berlinie czy Królewcu. Różnice, podobnie jak dzieje się to teraz, wynikały z czynników takich jak wyznanie, korzenie etniczne i zamożność. Uroczystą atmosferę w mieście zapewniała przede wszystkim natura. Nie zdarzały się wtedy święta bez śniegu. Dachy zamku, domów, wieże kościelne, ulice... wszystko było zwykle pokryte grubą warstwą śnieżnego puchu i to już najczęściej od połowy grudnia. Kiedy padał śnieg, mimo najkrótszych dni w roku, nagle robiło się jaśniej, czyściej i bardziej uroczyście – opowiadał Jarosław Twardziak.

Przygotowania świąteczne rozpoczynały się na dobre w ostatni tydzień adwentu.

Oprócz sprzątania, które właściwie powinno już być wtedy zakończone, zaczynało się pieczenie i gotowanie. Charakterystyczne zapachy jabłek pieczonych w duchówkach, pierników, siekanych orzechów i fig rozchodziły się z kuchni po mieszkaniach. W wielu malborskich rodzinach w ten właśnie jedyny raz w roku produkowano samodzielnie marcepan, z którego formowano charakterystyczne, obtoczone kakaowym proszkiem kulki zwane kartofelkami – opowiada Jarosław Twardziak.

Przykłady świątecznego menu w dawnym Malborku
Uczestnicy spotkania mogli poznać przepisy (dostosowane do czasów współczesnych) na marcepan malborski i kilka innych potraw, spożywanych w Marienburgu.

Marcepan malborski

Składniki: 50 dag sparzonych migdałów, 50 dag cukru pudru, oko. 5 łyżek wody różanej. Przygotowanie: migdały zmielić i ucierać z cukrem pudrem, dodając po kropli wody różanej. Masę wyrabiać ręcznie około 30 minut, po czym odstawić ją na kilka godzin. Następnie formować wybrane kształty(mniejsze ciasteczka lub torciki), po czym zapiec w rozgrzanym piekarniku (grzanie od góry) na 200 stopni Celsjusza.

Ryba w piwie

Składniki: 1,5 kg ryb (najlepiej karp, lin, leszcz), 1,5 l wody, 1,5 l ciemnego piwa, 1 korzeń pietruszki, 1 seler, 1 cebula, 1 liść laurowy, 4-5 ziaren ziela angielskiego, 4 goździki, 1 łyżeczka masła, 50 g piernika, mąka ziemniaczana, 1 cytryna, natka pietruszki, liście sałaty.

Przygotowanie. Oczyszczone ryby pokroić na kawałki i posolić. Zagotować wodę z piwem i solą, z pokrojonymi w kostkę korzeniami pietruszki i selera oraz cebulą, liściem laurowym, zielem angielskim i masłem. Dodać ryby, które powinny być całkowicie zanurzone w wywarze, gotować 10-15 minut, potem wyjąć ryby, odstawić w ciepłe miejsce. Wywar przecedzić i dodać do niego namoczony w gorącej wodzie piernik; gdy się zagotuje, zagęścić mąką ziemniaczaną i doprawić cukrem i cytryną. Kawałki ryb ułożyć na liściach sałaty i przystroić zieloną pietruszką i plastrami cytryny. Można podawać z gotowanymi ziemniakami u sosem piernikowym.

Świąteczna gęś

Składniki: 1 duża gęś, 50 dag suszonych śliwek, 50-70 dag jabłek, majeranek, 2 ząbki czosnku, sól.

Przygotowanie. Gęś przede wszystkim należy bardzo dobrze oczyścić ze stosin (pozostałości po piórach). Następnie myjemy ją dokładnie i solidnie nacieramy solą wewnątrz i na zewnątrz. Rozdrabniamy 2 ząbki czosnku i nacieramy nimi gąskę. Wkładamy do naczynia, w którym będzie pieczona, i posypujemy słuszną porcją majeranku. Odstawiamy na kilka godzin.

Przed wstawieniem do pieca wypełniamy suszonymi śliwkami i jabłkami pokrojonymi na ósemki - i zaszywamy. Na dno naczynia, w którym pieczemy, dajemy trochę wody i wkładamy przygotowaną gęś. Potrawę nakrywamy folią aluminiową. Pieczemy do miękkości ok. 2-3 godzin w piekarniku rozgrzanym na ok. 180 stopni. W trakcie pieczenia polewamy gęś wydzielonym sosem, Na 30 minut przed końcem pieczenie zdejmujemy folię. Przez te pół godziny pięknie się przyrumieni na złoty kolor, a skóra stanie się chrupka.

Piwo jałowcowe

Na około 20 litrów zimnej wody bierze się 5 kg jagód jałowcowych, potłuczonych albo zmielonych np. w maszynce do mięsa. Cała ta mieszanina musi się odstać przez 24 godziny. Dawniej zalecano, aby robić to w drewnianej dzieży. Potem odcedza się płyn przez lnianą szmatkę, przegotowuje i odszumowuje. Do letniego płynu dodaje się drożdży, a także szyszki chmielowe, cukier, cynamon i goździki. Tak przygotowane piwo musi fermentować przez kilka dni w niezakorkowanych butelkach, najlepiej na kamiennej podłodze.

Ojciec szedł po choinkę i przepadał w knajpce...
Około wieku temu coraz trudniej było wyobrazić sobie święta bez choinki. Jak przypomniał Jarosław Twadziak, pierwsze informacje na jej temat pojawiały się w 1603 roku w stolicy Alzacji, Strasburgu. Sto lat później zwyczaj trafił do Niemiec, a po kolejnych stu latach na tereny Polski.

Gdańsk, który jako miasto portowe był „oknem na świat”, stanowił wyjątek. Tutaj choinka pojawiła się wcześniej, w 1698 roku, co opisane jest w relacji Achacego Filliborna, pierwszego śpiewaka kapeli rady w Gdańsku, nauczyciela biednych uczniów w Szkole Mariackiej – opowiadał Jarosław Twardziak.

Historyk przypomniał fragment z „Gazety Gdańskiej” z 1929 roku, w której napisano: „Chcę wam to powiedzieć, jest bardzo świątecznie. Na Długim Targu, przed Dworem Artusa, stanęła Straż Świąteczna. Jak co roku, stoją tam od wczoraj dwie potężne choinki w blasku świec, ale na Boże Narodzenie botanika przestaje obowiązywać, każde drzewko iglaste jest choinką”.

- W tamtych czasach za dostarczenie drzewka do domu odpowiadali ojcowie. Nie inaczej było w Marienburgu.

Sprzedaż odbywała się na placu przed kościołem św. Jana Chrzciciela. Są takie informacje, że nieraz ojciec zaszedł sobie gdzieś do knajpki na kieliszek machandla, bardzo mocnego alkoholu. A potem wracał troszeczkę pijany, czasem nawet bez choinki – opowiada Jarosław Twardziak. - Za ozdobienie drzewka odpowiadały dzieci. Przygotowywały papierowe, bibułkowe ozdoby, zawieszały orzechy. Natomiast ciekawy jest temat bombek. W Malborku było tak, że tylko tych najbogatszych było stać, żeby sobie zawiesić na choince szklaną bombkę. W okresie międzywojennym bombka nie była tak rozpowszechniona jak dzisiaj. Nielicznych obywateli było stać na taką ozdobę.

Nie ma świąt bez prezentów. Tak jest dzisiaj, ale kiedyś nie było inaczej. Tylko że około stu lat temu podarki nie zawsze leżały pod choinką.

Jeżeli było stać na choinkę, to mamy prezenty pod choinką; jak nie stać, to mamy w koszyczkach albo na talerzach – mówi Jarosław Twardziak.

Historyk w tym kontekście przytoczył relację z Żuław, z której wynikało.

- W Wigilię posyłano dzieci do łóżek wcześniej niż zwykle. Kiedy spały, rodzice przygotowywali stół świąteczny, przy czym dla każdego, dużego i małego, szykowano talerz z prezentami. Talerz był tym miejscem, gdzie czekały prezenty. Znajdowały się tu jabłka, orzechy, łakocie wszelkiego rodzaju, pończochy i inne wełniane rzeczy, zabawki. Następnego dnia dzieci naturalnie nie udawało się zatrzymać długo w łóżkach. Maluchy recytowały wierszyki i następowało ogólne rozdawanie prezentów – opowiadał Jarosław Twardziak.

Kolędnicy z szopką po pudełku z cygar
W Gdańsku okres świąteczny zaczynał się od muzyki dzwonów wieży ratusza i kościoła św. Katarzyny, od soboty poprzedzającej pierwszą niedzielę adwentu. Wydzwaniały chorały, wieczorem dołączały trąbki i puzony. W niedzielę przystrajano jedliną obrazy i lustra, po południu rodziny śpiewały stare pieśni. Chrupano pierniki, częstowano pieczonymi jabłkami, zajadano się orzechami. Od drugiej, miedzianej niedzieli adwentu zaczynali chodzić kolędnicy z szopką.

- W Malborku wykonywano je z okładek zużytych zeszytów szkolnych. Dzieci wycinały najczęściej Świętą Rodzinę. To było bardzo kolorowe, bardzo uroczyste. Z szopką chodziły od domu do domu, oczekując prezentu. Najczęściej otrzymywały słodycze, jabłka. W Gdańsku szopki były wykonane często w zwykłym pudełku od cygar, które zawieszało się na szyi – opowiadał Jarosław Twardziak.

Gdański historyk na potrzeby swojego wykładu w Muzeum Miasta Malborka wykorzystał m.in. opracowania Georga Hermanowskiego i prof. Andrzeja Januszajtisa.


: Wyślij Wiadomość.


Przetłumacz ten tekst na 91 języków
Procedura tłumaczenia na 91 języków została rozpoczęta. Masz wystarczającą ilość środków w wirtualnym portfelu: PULA . Uwaga! Proces tłumaczenia może trwać nawet kilkadziesiąt minut. Automat uzupełnia tylko puste tłumaczenia a omija tłumaczenia wcześniej dokonane. Nieprawidłowy użytkownik. Twój tekst jest właśnie tłumaczony. Twój tekst został już przetłumaczony wcześniej Nieprawidłowy tekst. Nie udało się pobrać ceny tłumaczenia. Niewystarczające środki. Przepraszamy - obecnie system nie działa. Spróbuj ponownie później Proszę się najpierw zalogować. Tłumaczenie zakończone - odśwież stronę.

: Podobne ogłoszenia.

122 shekara daya lady. Hyaluron a matsayin maɓallin matashi? Mafarkin matasa na har abada ya tsufa: elixir matasa?

122 shekara daya lady. Hyaluron a matsayin maɓallin matashi? Mafarkin matasa na har abada ya tsufa: elixir matasa? Ko jini ne ko wasu bayanan, babu abin da zai sa ido don hana tsufa. A zahiri, yanzu akwai wasu ma'ana waɗanda ke rage girman agogon rayuwa.…

Pozostałości starożytnych "ludzi wody" odkryte w pobliżu Dunaju w kulturze Lepenski Vir / Schela Cladovei.

Pozostałości starożytnych "ludzi wody" odkryte w pobliżu Dunaju w kulturze Lepenski Vir / Schela Cladovei. Stanowisko archeologiczne Lepenski Vir, położone w regionie Żelaznej Bramy na Dunaju, ma ogromne znaczenie. Region obejmujący dzisiejszą Serbię i…

4433AVA. HYDRO LASER. Te kirimini o te po. te whakahoutanga me te mahi roa. Nachtcreme. regeneriert mit längerer Wirkung.

Hydro Taiaho. kirīmi Night. te whakaoranga mahi auroa. Waehere Putumōhio / Index: 4433AVA. Kāwai: Poke Hydro Taiaho tono aihikirīmi mata i te po momo Paku aihikirīmi mahi Hydration, faaapîraa i, whakaora Raukaha 50 ml / 1.7 fl. Oz. Kirīmi anō maroke…

ODCZYNNIKI. Firma. Odczynniki chemiczne. Sprzet laboratoryjny

Naszą firmę tworzy profesjonalna kadra mająca wieloletnie doświadczenie w sektorze odczynników chemicznych, chemikaliów i sprzętu laboratoryjnego. Naszym celem jest dostarczenie korzyści i satysfakcji naszym Klientom, jak również dostosowanie się do ich…

Spinach: Superfoods that should be in your diet after 40 years of life

Spinach: Superfoods that should be in your diet after 40 years of life   When we reach a certain age, our body's needs change. Those who have been attentive to their bodies passing adolescence at 20, then at 30 and now at 40 know what we are talking…

Zaczął się Hollywoodzki szał na naturalną astaksantynę:

Zaczął się Hollywoodzki szał na naturalną astaksantynę: Nie tylko lekarze zachwycają się korzystnym działaniem naturalnej astaksantyny na skórę. Również wzbudziła zainteresowanie sławnych aktorek i modelek. Na przykład, The Daily Mail druga pod względem…

Tute da donna - Necessità o obsolescenza?

Tute da donna - Necessità o obsolescenza? I pantaloni sportivi da donna sono sempre stati molto popolari. Potrai spendere più di quanto devi pagare per questo oggetto, così potrai godertelo. Nel tempo, stili, modelli cambiano, ma l'amore per loro rimane…

Przez wieki wykopano wiele gigantycznych skamielin ludzkich, o których naukowcy nie mogą już mówić o osobliwościach.

Przez wieki wykopano wiele gigantycznych skamielin ludzkich, o których naukowcy nie mogą już mówić o osobliwościach. Ale prestiżowe instytucje, takie jak Smithsonian Institute , są mocno podejrzewane o zniszczenie żenujących dowodów… Widoczna jest tutaj…

AMINOKWASY.

Aminokwasy to monomery, które zawierają w swojej budowie dwie grupy funkcyjne:  grupę aminową (NH2) – tzw. N-koniec oraz grupę karboksylową – tzw. C-koniec. Jest 20 rodzajów aminokwasów budujących białka. Wszystkie te aminokwasy zbudowane są z atomów…

HELPOMAT. Firm. Obsługa dystrybucji produktów. Artykuły higieniczne.

Dlaczego automaty vendingowe do toalet? Tak powszechne w naszym codziennym życiu, że rzadko zastanawiamy się nad tym, jakie są ważne i niezbędne. Aż do momentu, w którym nam ich zabraknie. Większość kobiet chociaż raz znalazła się w krępującej sytuacji,…

: Wyróżnione. Make Money Online: Passive Income: Online Geld verdienen: Passives Einkommen:

Make Money Online: Passive Income: Online Geld verdienen: Passives Einkommen: applications needed to earn money and develop yourself and others by using the latest technologies, software and tricks for both laptops as well as mobile phones and related…

FORTANE. Company. Wood Flooring Adhesive Systems.

Fortane™ Wood Flooring Adhesive Systems consists of urethane adhesives, moisture vapor & acoustical membranes, and an environmentally friendly cleaner. With over 35 years of experience, Fortane’s R&D team specifically developed Fortane™ Wood Flooring…

HORMONY. Biologia. Kawa jako napój. Kawa i jej wpływ na zdrowie.

Kawa i jej wpływ na zdrowie. Wiadomo już, że kawa ma pozytywny wpływ na większość narządów i tkanek w organizmie człowieka, m.in. system naczyniowo-sercowy, układ immunologiczny oraz układ kostno-stawowy. Wykazuje jednak dobroczynne działanie również w…

Ұлдар мен қыздарға арналған балалар киімдері:

Ұлдар мен қыздарға арналған балалар киімдері: Балалар әлемнің керемет бақылаушылары болып табылады, олар ересектерге еліктеп үйреніп қана қоймай, тәжірибе арқылы өздерінің дүниетанымдарын дамытады. Бұл өмірдің барлық салаларына, қоршаған шындыққа,…

Ponieważ ostatnie badania pokazują, że u niektórych gatunków istnieje telegonia.

Telegonia zwróciła uwagę naukowców, gdy Lord Morton w 1820 r., prezes Towarzystwa Królewskiego, dr. Morton opublikował list do WH Wollaston. W opublikowanym liście Lord Morton opisuje, jak udomowić gatunek zebry, wyhodował samca zebry bagiennej i samicę…

Herreskjorter tidløse løsninger for terskere god stil:

Herreskjorter tidløse løsninger for terskere god stil: Herreskjorte for det mest populære og unike klesplagget. Styliseringskjoler, materialfarge, inviterer styling til eleganse, styrke og jevnhet, som kan skjæres av med vanlig lut. Du kan bremse -…

ELEKTRICKÝ SKÚTR NEPLATNÝ.

ELEKTRICKÝ SKÚTR NEPLATNÝ VELKÉ A DLOUHÉ až do 170 kg, nastavitelná šířka opěradla a otočné sedadlo. Poznámka: Skútr dovezený z Číny jako výstavní stánek nebyl ve skladu používán a je špinavý a vyžaduje nabití baterií. Zde za část své ceny. výhody…

PASACO. Firma. Produkcja papieru, maszyny do produkcji papieru.

Strategicznym obszarem działania firmy jest produkcja i sprzedaż papierów powlekanych. Wieloletnie doświadczenie firmy w produkcji papieru samokopiującego pozwoliło na rozwinięcie kolejnych produkcji papierów powlekanych, ze szczególnym naciskiem na…

Acest lucru explică totul: semnele zodiacale combină culorile cu sentimentele și formele. Soarta este determinată de numărul lor:

Acest lucru explică totul: semnele zodiacale combină culorile cu sentimentele și formele. Soarta este determinată de numărul lor: Fiecare minte sceptică în neîncredere trebuie să privească legăturile dintre anotimpuri și puterea organismului care s-a…

SOSENKA. Producent. Sztalugi.

Producent i dostawca szerokiej gamy sztalug malarskich, stołowych, plenerowych, studyjnych, dużych, małych oraz miniaturowych z różnych gatunków drewna. : INFORMACJE PODSTAWOWE: : Typ działalności: : Główne produkty: : Roczne obroty: : Rok założenia: :…

Ta lalka Ivory z II wieku została znaleziona w grobie rzymskiego dziecka.

Ta lalka Ivory z II wieku została znaleziona w grobie rzymskiego dziecka.

Dywan

: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opis. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : DETALE HANDLOWE: : Kraj: ( Polska ) : Zasięg…

CEWKA NIEIDEALNA:

CEWKA NIEIDEALNA: Dotychczas rozważaliśmy parametry cewki idealnej. Tymczasem w rzeczywistych warunkach drut nawojowy będzie miał pewną rezystancję oraz pojemność, co będzie miało wpływ na rzeczywiste parametry cewki, których jeszcze nie rozważaliśmy. Na…

Baza Kolosa Północnego w Tebach, Egipt, koniec XIX/początek XX wieku, biblioteka Brooklyn Museum.

Baza Kolosa Północnego w Tebach, Egipt, koniec XIX/początek XX wieku, biblioteka Brooklyn Museum.

Co by się stało, gdyby igła uderzyła w Ziemię z prędkością światła?!

Co by się stało, gdyby igła uderzyła w Ziemię z prędkością światła?! Przede wszystkim istnienie prędkości światła jest realne i nie jest teoretyczne ani hipotetyczne. Udowodniono, że światło porusza się z prędkością 299792458 m/s. W rzeczywistości obiekt…

ROMBEX. Producent. Odlewnictwo artystyczne. Odlewy z cynku, miedzi.

Zakład Produkcyjno-Usługowy "Rombex" Sp. z o.o. powstał w 1989 roku w Gdańsku. Obecnie firma prowadzi działalność jako odlewnia metali nieżelaznych, która znajduje się na terenie Gdańskiej Stoczni „Remontowa” w Gdańsku na wyspie Ostrów.   Dobre…