Święta Bożego Narodzenia w dawnych Prusach. W ówczesnym niemieckim Malborku rarytasem był marcepan według lokalnej receptury
0 : Odsłon:
Święta Bożego Narodzenia w dawnych Prusach. W ówczesnym niemieckim Malborku rarytasem był marcepan według lokalnej receptury
O tradycjach bożonarodzeniowych w Prusach, w tym w czasach niemieckiego Malborka, opowiadał w Muzeum Miasta Malborka Jarosław Twardziak - historyk, przewodnik i konserwator zabytków z Gdańska. Spotkanie odbyło się przed świętami i było ostatnim wykładem w malborskiej placówce w tym roku.
Święta Bożego Narodzenia w dawnych Prusach. W ówczesnym niemieckim Malborku rarytasem był marcepan według lokalnej receptury
Uroczystą atmosferę świąt zapewniała natura
Spotkanie z gdańskim historykiem odbyło się przed świętami Bożego Narodzenia 2023. Jarosław Twardziak wyjaśnił, że dawne, te sprzed 100 czy 200 lat malborskie obyczaje świąteczne odzwierciedlały w znacznym stopniu historię społeczną i skład etniczny mieszkańców Marienburga.
- Pod wieloma względami malborska Wigilia była taka sama jak w dużych miastach w Niemczech, a malborski robotnik, urzędnik czy kupiec świętował podobnie, jak odpowiednik w Lubece, Berlinie czy Królewcu. Różnice, podobnie jak dzieje się to teraz, wynikały z czynników takich jak wyznanie, korzenie etniczne i zamożność. Uroczystą atmosferę w mieście zapewniała przede wszystkim natura. Nie zdarzały się wtedy święta bez śniegu. Dachy zamku, domów, wieże kościelne, ulice... wszystko było zwykle pokryte grubą warstwą śnieżnego puchu i to już najczęściej od połowy grudnia. Kiedy padał śnieg, mimo najkrótszych dni w roku, nagle robiło się jaśniej, czyściej i bardziej uroczyście – opowiadał Jarosław Twardziak.
Przygotowania świąteczne rozpoczynały się na dobre w ostatni tydzień adwentu.
Oprócz sprzątania, które właściwie powinno już być wtedy zakończone, zaczynało się pieczenie i gotowanie. Charakterystyczne zapachy jabłek pieczonych w duchówkach, pierników, siekanych orzechów i fig rozchodziły się z kuchni po mieszkaniach. W wielu malborskich rodzinach w ten właśnie jedyny raz w roku produkowano samodzielnie marcepan, z którego formowano charakterystyczne, obtoczone kakaowym proszkiem kulki zwane kartofelkami – opowiada Jarosław Twardziak.
Przykłady świątecznego menu w dawnym Malborku
Uczestnicy spotkania mogli poznać przepisy (dostosowane do czasów współczesnych) na marcepan malborski i kilka innych potraw, spożywanych w Marienburgu.
Marcepan malborski
Składniki: 50 dag sparzonych migdałów, 50 dag cukru pudru, oko. 5 łyżek wody różanej. Przygotowanie: migdały zmielić i ucierać z cukrem pudrem, dodając po kropli wody różanej. Masę wyrabiać ręcznie około 30 minut, po czym odstawić ją na kilka godzin. Następnie formować wybrane kształty(mniejsze ciasteczka lub torciki), po czym zapiec w rozgrzanym piekarniku (grzanie od góry) na 200 stopni Celsjusza.
Ryba w piwie
Składniki: 1,5 kg ryb (najlepiej karp, lin, leszcz), 1,5 l wody, 1,5 l ciemnego piwa, 1 korzeń pietruszki, 1 seler, 1 cebula, 1 liść laurowy, 4-5 ziaren ziela angielskiego, 4 goździki, 1 łyżeczka masła, 50 g piernika, mąka ziemniaczana, 1 cytryna, natka pietruszki, liście sałaty.
Przygotowanie. Oczyszczone ryby pokroić na kawałki i posolić. Zagotować wodę z piwem i solą, z pokrojonymi w kostkę korzeniami pietruszki i selera oraz cebulą, liściem laurowym, zielem angielskim i masłem. Dodać ryby, które powinny być całkowicie zanurzone w wywarze, gotować 10-15 minut, potem wyjąć ryby, odstawić w ciepłe miejsce. Wywar przecedzić i dodać do niego namoczony w gorącej wodzie piernik; gdy się zagotuje, zagęścić mąką ziemniaczaną i doprawić cukrem i cytryną. Kawałki ryb ułożyć na liściach sałaty i przystroić zieloną pietruszką i plastrami cytryny. Można podawać z gotowanymi ziemniakami u sosem piernikowym.
Świąteczna gęś
Składniki: 1 duża gęś, 50 dag suszonych śliwek, 50-70 dag jabłek, majeranek, 2 ząbki czosnku, sól.
Przygotowanie. Gęś przede wszystkim należy bardzo dobrze oczyścić ze stosin (pozostałości po piórach). Następnie myjemy ją dokładnie i solidnie nacieramy solą wewnątrz i na zewnątrz. Rozdrabniamy 2 ząbki czosnku i nacieramy nimi gąskę. Wkładamy do naczynia, w którym będzie pieczona, i posypujemy słuszną porcją majeranku. Odstawiamy na kilka godzin.
Przed wstawieniem do pieca wypełniamy suszonymi śliwkami i jabłkami pokrojonymi na ósemki - i zaszywamy. Na dno naczynia, w którym pieczemy, dajemy trochę wody i wkładamy przygotowaną gęś. Potrawę nakrywamy folią aluminiową. Pieczemy do miękkości ok. 2-3 godzin w piekarniku rozgrzanym na ok. 180 stopni. W trakcie pieczenia polewamy gęś wydzielonym sosem, Na 30 minut przed końcem pieczenie zdejmujemy folię. Przez te pół godziny pięknie się przyrumieni na złoty kolor, a skóra stanie się chrupka.
Piwo jałowcowe
Na około 20 litrów zimnej wody bierze się 5 kg jagód jałowcowych, potłuczonych albo zmielonych np. w maszynce do mięsa. Cała ta mieszanina musi się odstać przez 24 godziny. Dawniej zalecano, aby robić to w drewnianej dzieży. Potem odcedza się płyn przez lnianą szmatkę, przegotowuje i odszumowuje. Do letniego płynu dodaje się drożdży, a także szyszki chmielowe, cukier, cynamon i goździki. Tak przygotowane piwo musi fermentować przez kilka dni w niezakorkowanych butelkach, najlepiej na kamiennej podłodze.
Ojciec szedł po choinkę i przepadał w knajpce...
Około wieku temu coraz trudniej było wyobrazić sobie święta bez choinki. Jak przypomniał Jarosław Twadziak, pierwsze informacje na jej temat pojawiały się w 1603 roku w stolicy Alzacji, Strasburgu. Sto lat później zwyczaj trafił do Niemiec, a po kolejnych stu latach na tereny Polski.
Gdańsk, który jako miasto portowe był „oknem na świat”, stanowił wyjątek. Tutaj choinka pojawiła się wcześniej, w 1698 roku, co opisane jest w relacji Achacego Filliborna, pierwszego śpiewaka kapeli rady w Gdańsku, nauczyciela biednych uczniów w Szkole Mariackiej – opowiadał Jarosław Twardziak.
Historyk przypomniał fragment z „Gazety Gdańskiej” z 1929 roku, w której napisano: „Chcę wam to powiedzieć, jest bardzo świątecznie. Na Długim Targu, przed Dworem Artusa, stanęła Straż Świąteczna. Jak co roku, stoją tam od wczoraj dwie potężne choinki w blasku świec, ale na Boże Narodzenie botanika przestaje obowiązywać, każde drzewko iglaste jest choinką”.
- W tamtych czasach za dostarczenie drzewka do domu odpowiadali ojcowie. Nie inaczej było w Marienburgu.
Sprzedaż odbywała się na placu przed kościołem św. Jana Chrzciciela. Są takie informacje, że nieraz ojciec zaszedł sobie gdzieś do knajpki na kieliszek machandla, bardzo mocnego alkoholu. A potem wracał troszeczkę pijany, czasem nawet bez choinki – opowiada Jarosław Twardziak. - Za ozdobienie drzewka odpowiadały dzieci. Przygotowywały papierowe, bibułkowe ozdoby, zawieszały orzechy. Natomiast ciekawy jest temat bombek. W Malborku było tak, że tylko tych najbogatszych było stać, żeby sobie zawiesić na choince szklaną bombkę. W okresie międzywojennym bombka nie była tak rozpowszechniona jak dzisiaj. Nielicznych obywateli było stać na taką ozdobę.
Nie ma świąt bez prezentów. Tak jest dzisiaj, ale kiedyś nie było inaczej. Tylko że około stu lat temu podarki nie zawsze leżały pod choinką.
Jeżeli było stać na choinkę, to mamy prezenty pod choinką; jak nie stać, to mamy w koszyczkach albo na talerzach – mówi Jarosław Twardziak.
Historyk w tym kontekście przytoczył relację z Żuław, z której wynikało.
- W Wigilię posyłano dzieci do łóżek wcześniej niż zwykle. Kiedy spały, rodzice przygotowywali stół świąteczny, przy czym dla każdego, dużego i małego, szykowano talerz z prezentami. Talerz był tym miejscem, gdzie czekały prezenty. Znajdowały się tu jabłka, orzechy, łakocie wszelkiego rodzaju, pończochy i inne wełniane rzeczy, zabawki. Następnego dnia dzieci naturalnie nie udawało się zatrzymać długo w łóżkach. Maluchy recytowały wierszyki i następowało ogólne rozdawanie prezentów – opowiadał Jarosław Twardziak.
Kolędnicy z szopką po pudełku z cygar
W Gdańsku okres świąteczny zaczynał się od muzyki dzwonów wieży ratusza i kościoła św. Katarzyny, od soboty poprzedzającej pierwszą niedzielę adwentu. Wydzwaniały chorały, wieczorem dołączały trąbki i puzony. W niedzielę przystrajano jedliną obrazy i lustra, po południu rodziny śpiewały stare pieśni. Chrupano pierniki, częstowano pieczonymi jabłkami, zajadano się orzechami. Od drugiej, miedzianej niedzieli adwentu zaczynali chodzić kolędnicy z szopką.
- W Malborku wykonywano je z okładek zużytych zeszytów szkolnych. Dzieci wycinały najczęściej Świętą Rodzinę. To było bardzo kolorowe, bardzo uroczyste. Z szopką chodziły od domu do domu, oczekując prezentu. Najczęściej otrzymywały słodycze, jabłka. W Gdańsku szopki były wykonane często w zwykłym pudełku od cygar, które zawieszało się na szyi – opowiadał Jarosław Twardziak.
Gdański historyk na potrzeby swojego wykładu w Muzeum Miasta Malborka wykorzystał m.in. opracowania Georga Hermanowskiego i prof. Andrzeja Januszajtisa.
: Wyślij Wiadomość.
Przetłumacz ten tekst na 91 języków
: Podobne ogłoszenia.
Dzień Peruna obchodzony jest przez Słowian 20 lipca.
20 lipca-DZIEN PERUNA Dzień Peruna obchodzony jest przez Słowian 20 lipca. Od dnia Velesa nasi przodkowie rozpoczęli koszenie, a na cześć boga Peruna wszyscy mieszkańcy wioski starali się zakończyć wszystkie przygotowania siana do hodowli i żniwa. Po dniu…
66: ඇඳුම් මැසීම, සන්ධ්යා ඇඳුම්, අභිරුචි-සාදන ලද ඇඳුම් පැළඳුම් වටී ද?
ඇඳුම් මැසීම, සන්ධ්යා ඇඳුම්, අභිරුචි-සාදන ලද ඇඳුම් පැළඳුම් වටී ද? විශේෂ අවස්ථාවක් ළඟා වන විට, උදාහරණයක් ලෙස මංගල උත්සවයක් හෝ විශාල උත්සවයක්, අපට විශේෂ පෙනුමක් ලබා ගැනීමට අවශ්යයි. බොහෝ විට මෙම අරමුණු සඳහා අපට නව නිර්මාණයක් අවශ්ය වේ - අප සතුව වැසිකිලියේ…
Kompletna porażka księcia Witolda, syna Kiejstuta. Wielki książę miał wielkie plany.
Rok 1399. Bitwa nad Worsklą miała dać wielkiemu księciu Witoldowi kontrolę nad wszystkimi ziemiami, gdzie dotąd wpływy mieli Tatarzy. Witold, wspierany przez Tochtamysza, byłego chana Złotej Ordy, miał zjednoczyć wszystkie ziemie ruskie pod panowaniem…
BWAY. Company. Cans, aluminum cans, universal cans.
History in the making In 1875, a private family business owned by William Vogel of Brooklyn, New York, began making tin plate pots, pie plates, cuspidors and other household products. That humble operation would go on to become the company you know…
How to prevent gum recession and the accompanying bothersome symptoms?
Gum recession is, in other words, the recession of the gum line, which will result in, among others, exposing tooth necks and roots, tooth elongation and the appearance of hypersensitivity. How to prevent gum recession and the accompanying bothersome…
To jeden z sekretów wytrzymałości holenderskich budynków zabytkowych:
To jeden z sekretów wytrzymałości holenderskich budynków zabytkowych: Jest nim bardzo dobry cement, który jest mieszany z mieszaniną wapienia i czerwonej cegły w proszku. Oprócz tego holenderscy architekci dostarczają najwyższej jakości materiały, efekty…
MIDWESTBRAKE. Company. Friction materials, brake systems, clutch linings.
About Midwest Brake Midwest Brake, located in Warren, MI USA, is a leading manufacturer of oil shear clutch and brake systems, power transmissions and friction material for industrial applications. Founded in 1950, Midwest Brake provides customer driven…
OPTOPOL. Firma. Urządzenia okulistyczne.
Jesteśmy liderem polskiego rynku urządzeń okulistycznych już ponad 25 lat. Firma Optopol powstała w 1992 roku i od początku istnienia zajmuje się sprzedażą wysokiej jakości sprzętu okulistycznego oraz optycznego. Jesteśmy wyłącznym dystrybutorem marek…
Palani Temple Pillar Ma maszynę słoneczną. Palani Temple Pillar has Surya Yantra.
Palani Temple Pillar Ma maszynę słoneczną. Palani Temple Pillar has Surya Yantra. Recently renovated pillar in the Palani temple, Tamil Nadu has an inscription with 9 squares. This is Surya (Sun) Yantra but not Sudoku game. Each square has non repeating…
Kurtka męska
: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opis. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : DETALE HANDLOWE: : Kraj: ( Polska ) : Zasięg…
Китайські вчені: інфекція SARS-CoV-2 може захистити від повторного зараження:
Китайські вчені: інфекція SARS-CoV-2 може захистити від повторного зараження: Китайські дослідники припускають, що за попередніми дослідженнями, інфекція SARS-CoV-2 може захистити від повторної хвороби. Такі висновки були зроблені після спостереження за…
I żyli jak bogowie, bez smutku w sercu, odlegli i wolni od trudu i smutku:
„Przede wszystkim nieśmiertelni bogowie zamieszkujący Olimp stworzyli złotą rasę śmiertelnych ludzi, która żyła w czasach Kronosa, gdy panował on w niebie. I żyli jak bogowie, bez smutku w sercu, odlegli i wolni od trudu i smutku: nie spoczął na nich…
Bántalmaznak? A visszaélés nem mindig fizikai jellegű.
Bántalmaznak? A visszaélés nem mindig fizikai jellegű. Lehet érzelmi, pszichológiai, szexuális, verbális, pénzügyi, elhanyagolás, manipuláció és akár kísértés is. Soha nem szabad tolerálnia, mivel soha nem vezet egészséges kapcsolathoz. A…
Elastomerer og deres anvendelse.
Elastomerer og deres anvendelse. Polyuretanelastomerer tilhører gruppen av plast som er dannet som et resultat av polymerisasjon, og hovedkjedene deres inneholder uretangrupper. De blir referert til som PUR eller PU, de har mange verdifulle egenskaper.…
Widok monumentalnych drzwi Świątyni Bachusa w Baalbek.
Widok monumentalnych drzwi Świątyni Bachusa w Baalbek, ukazujący luźny kamień zwieńczenia nadproża, który przesunął się o 1 metr po trzęsieniu ziemi w 1759 roku. Artysta opisał to następująco: "Jest to chyba najbardziej złożone dzieło, a zarazem…
Wystawiając Julię w Londynie, Lent opisywał ją w broszurze jako dziecko Meksykanki i małpy bądź niedźwiedzia.
Julia Pastrana. Wystawiając Julię w Londynie, Lent opisywał ją w broszurze jako dziecko Meksykanki i małpy bądź niedźwiedzia. Nazywał ją Baboon Lady – Damą Pawianem. Julia już za życia stała się przedmiotem badań naukowych. Alexander B. Mott uznał ją za…
ផ្នែកទី ២៖ ការបកស្រាយអំពីមហាទេវតាដោយការបកស្រាយរបស់ពួកគេជាមួយនឹងសញ្ញានៃរាសីចក្រទាំងអស់៖
ផ្នែកទី ២៖ ការបកស្រាយអំពីមហាទេវតាដោយការបកស្រាយរបស់ពួកគេជាមួយនឹងសញ្ញានៃរាសីចក្រទាំងអស់៖ អត្ថបទសាសនានិងទស្សនវិជ្ជាខាងវិញ្ញាណជាច្រើនលើកឡើងថាផែនការដែលមានរបៀបរៀបរយអាចគ្រប់គ្រងកំណើតរបស់យើងតាមពេលវេលានិងទីកន្លែងនិងមាតាបិតាជាក់លាក់។…
Istnieją ogromne doły w niektórych częściach szelfu antarktycznego, które są bardzo podobne do gigantycznych kopalni odkrywkowych z wykopami.
Istnieją ogromne doły w niektórych częściach szelfu antarktycznego, które są bardzo podobne do gigantycznych kopalni odkrywkowych z wykopami. Te kamieniołomy znajdują się w sektorze między 75 stopniem długości geograficznej zachodniej a 163 stopniem…
PACK SOL. Producent. Opakowania termoformowane.
Producent opakowań termoformowanych Firma Pack-Sol jest wiodącym producentem na polskim rynku: blistrów, tacek, wkładek termoformowanych, opakowań zgrzewanych i sztancowanych oraz wszelkiego rodzaju produktów wykonanych w technice termoformowania.…
Księżycowa rzeka. Audrey Hepburn
Śniadanie u Tiffany’ego – amerykański melodramat z 1961 roku w reżyserii Blake’a Edwardsa. Podstawą scenariusza było opowiadanie Trumana Capote’a z 1958 roku pod tym samym tytułem. Główną rolę Holly Golightly zagrała w filmie Audrey Hepburn, a partnerował…
Saules Meita, są przedmiotem wielu pięknych bałtyckich pieśni ludowych.
„Saulė: bogini litewska, znana w łotewskiej mitologii i folklorze jako Saule, uważa się, że poprzedza bóstwa indoeuropejskie, zwłaszcza ojca nieba. Saulė (wymawiane jako Sow-ley) i jej córki, gwiazdy, Saules Meita, są przedmiotem wielu pięknych bałtyckich…
122 настай хатагтай. Хялурон нь залуучуудын усан оргилуур уу? Мөнхийн залуучуудын мөрөөдөл хуучин: залуу үрэл?
122 настай хатагтай. Хялурон нь залуучуудын усан оргилуур уу? Мөнхийн залуучуудын мөрөөдөл хуучин: залуу үрэл? Цус уу, эссэнээс үл хамааран хөгшрөлтийг зогсоохын тулд юу ч шалгадаггүй. Үнэндээ амьдралын цагийг ихээхэн удаашруулж байгаа хэрэгслүүд бий.…
432 Hz to naturalna wysokość dźwięku i wystarczy posłuchać każdego z nich, aby poczuć różnicę.
440 Hz to wysokość dźwięku koncertowego, a nie naturalny (pitagorejski), 440 Hz został przyjęty jako standard przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną pod koniec lat 30. XX wieku po odrzuceniu przez JP Morgana. Było to wkrótce po tym, jak Morgan i…
Mayi wazaka 122 wazaka. Hyaluron ngati kasupe wa unyamata? Maloto a ubwana wamuyaya ndi akale: unyamata wa elixir?
Mayi wazaka 122 wazaka. Hyaluron ngati kasupe wa unyamata? Maloto a ubwana wamuyaya ndi akale: unyamata wa elixir? Kaya ndi magazi kapena mfundo zina, palibe chomwe chimasunthika kuti aletse kukalamba. M'malo mwake, tsopano pali njira zomwe zimachepetsa…
Sosna to uniwersalne drzewo dawcy.
Magia Sosny. Sosna to uniwersalne drzewo dawcy. Urokliwe właściwości drzewa: ochrona, łamanie zaklęć, długowieczność, oczyszczanie, płodność, leczenie. Szyszki sosnowe sprzyjają długowieczności i przyciągają płodność. Z igieł przygotowuje się herbaty i…