Nadmi
08-05-25

0 : Odsłon:


Jako pierwszy Polak trafił do dzisiejszej Brazylii, a także najpewniej jako pierwszy Polak miał okazję nurkować. Co o nim wiemy?

Młodość
Krzysztof Arciszewski urodził się w 1592 roku w Rogalinie w Wielkopolsce, w rodzinie ariańskiej. Był synem Eliasza Arciszewskiego herbu Prawdzic i Heleny z domu Zakrzewskiej. Ojciec Krzysztofa Arciszewskiego był pastorem w pobliskim kościele w Śmiglu.

Arciszewski ukończył szkołę prowadzoną przez Braci Polskich w Śmiglu, a później wyjechał do Frankfurtu nad Odrą, aby kontynuować edukację. Od 1619 roku służył na dworze Krzysztofa Radziwiłła i wziął udział w jego wyprawie na Inflanty w latach 1621-1622. Na dwór Radziwiłła dostał się z powodu złej sytuacji materialnej rodziny. Ojciec Krzysztofa, pochłonięty sprawami kościoła, stopniowo oddawał sprawy zarządzania majątkiem w ręce sprytnego i – jak się okazało nieuczciwego – prawnika, Jaruzela Brzeźnickiego. Ten, wykorzystując dobroduszność Eliasza Arciszewskiego stopniowo przejmował cały majątek rodziny. Młody Krzysztof Arciszewski, po powrocie z Inflant, zastał rodzinne dobra w ruinie. Domyślił się, kto jest za to odpowiedzialny. Wraz z młodszym bratem Eliaszem, zarzucając Brzeźnickiemu oszustwa i bezprawne posługiwanie się tytułem szlacheckim (co ten faktycznie czynił) wytoczył mu sprawę sądową. Ta jednak pozostała bez rozstrzygnięcia. Dla Arciszewskiego było to zbyt wiele, postanowił więc wziąć sprawy w swoje ręce. W kwietniu 1623 roku Krzysztof Arciszewski i jego brat zabili Brzeźnickiego. Ojcowizny jednak nie odzyskali.

Banicja
Po samodzielnym wymierzeniu sprawiedliwości obaj bracia mieli spore kłopoty – trafili przed sąd, który 6 czerwca 1624 roku skazał ich na banicję. Krzysztof Arciszewski i jego brat musieli wyjechać z kraju. Arciszewskiemu próbował pomóc książę Radziwiłł, lecz nawet jego protekcja nie zdała się na wiele. Radziwiłł postanowił jednak wykorzystać zdolności Arciszewskiego w inny sposób – wysłał go do Niderlandów.


Juan de la Corte, Bitwa pod Albrolhos (1631). Starcie pomiędzy Hiszpanią a Niderlandami u wybrzeży Pernambuco
© Wikimedia Commons
Tam Arciszewski ukończył kilka kursów wojskowych, z historii oraz z zakresu inżynierii wojskowej i artylerii, za które zapłacił Radziwiłł. Wtedy też Arciszewski przeszedł na kalwinizm. Niderlandy były wówczas dobrym miejscem dla kochającego wojnę żołnierza najemnego. Trwała wojna trzydziestoletnia, więc Arciszewski zaciągnął się do wojska. Za pieniądze walczył po obydwu stronach konfliktu.

W 1625 roku, u wybrzeży Morza Północnego, miał okazję nauczyć się nurkowania. Swoje doświadczenia opisywał w liście do Krzysztofa Radziwiłła, który wciąż sprawował nad nim opiekę. Niedługo później Arciszewski na kilka miesięcy wrócił do Polski, lecz nie był tu mile widziany ze względu na swoje koneksje z domem Radziwiłłów. Król Zygmunt III Waza rozkazał mu ponowne opuszczenie kraju. Krzysztof Arciszewski wyjechał wówczas, jako specjalny wysłannik Radziwiłła, do Francji na królewski dwór. W 1629 roku walczył w szeregach armii francuskiej i zdobywał, wraz z wojskami kardynała Richelieu, twierdzę La Rochelle.

Życie pełne przygód
Jeszcze w tym samym roku Krzysztof Arciszewski wyjechał z Francji i zaciągnął się do oddziałów formowanych przez Kompanię Zachodnioindyjską w Niderlandach. W tamtym czasie głównym rywalem Holendrów była Hiszpania i Portugalia. Wszystkim chodziło o zdobycie przewagi na Oceanie Atlantyckim i lepszy dostęp do amerykańskich wybrzeży i ich bogactw.

Arciszewski, jak wynika z jego listów, nie był chyba początkowo zachwycony swoją decyzją, zwłaszcza kiedy okazało się, że lada dzień ma wyruszyć do Brazylii. Jego podejście zmieniło się na miejscu. Indianie zainteresowali go, z dużym zaciekawieniem obserwował nową kulturę, rozmawiał z miejscowymi i chciał poznać ich zwyczaje. Swoje spostrzeżenia skrzętnie notował.

W lutym 1630 roku Krzysztof Arciszewski wylądował w Pernambuco u wybrzeży Brazylii. Ta najdalej na północ wysunięta część Brazylii należała wówczas do Portugalczyków, lecz Holendrzy odbili ją. Wkrótce, pod dowództwem Arciszewskiego, Holendrzy zdobyli wysepkę Itamaracá. Po tym sukcesie awansował do stopnia majora. Trzy lata później Arciszewski wrócił do Nideralndów, gdzie za zasługi otrzymał ponowny awans, tym razem do stopnia pułkownika, po czym zlecono mu powrót do Brazylii.

Oblężenie i zdobycie Fort Real w Brazylii przez Krzystofa Arciszewskiego
© Wikimedia Commons
W Pernambuco Arciszewski pojawił się w 1634 roku, gdzie został wicegubernatorem holenderskiej kolonii (gubernatorem był Maurycy de Nassau-Siegen). 
Ludzie Arciszewskiego, pod jego komendą, ufortyfikowali fort nazwany Fortem Oranje na cześć rodziny Oranje-Nassau, zdobyli twierdzę Arrayal i Porto Calvo. 
W szeregach oddziałów Arciszewskiego walczyli także Indianie, co nie było wcześniej spotykane. 
Arciszewski bowiem doceniał ich zdolności i znajomość terenu, a poza tym chciał lepiej poznać rdzennych mieszkańców.

Nie wszystkim takie tolerancyjne podejście do Indian się podobało. Pomiędzy Arciszewskim a gubernatorem de Nassau-Siegen coraz częściej dochodziło do kłótni; obaj mieli różne wizje zarządzania kolonią. Arciszewskiemu nie podobała się m.in. polityka bezwzględnego łupienia podbitych terenów. Nassau nie miał takich dylematów.
 Konflikt sprawił, że w 1637 roku Arciszewski powrócił do Niderlandów.

Holenderskie władze chciały co prawda, aby Arciszewski ponownie wyjechał do Brazylii, lecz gubernator de Nassau był temu całkowicie przeciwny. Pomimo, że otrzymał on rozkaz przyjęcia Arciszewskiego, to ambicja Polaka nie pozwoliła mu wrócić tam, gdzie nie jest mile widziany. Jego zdania nie zmienił nawet kolejny awans (został mianowany generałem). Arciszewski sam poprosił o dymisję ze stanowiska wicegubernatora.

Notatki, które spisał podczas pobytów w Brazylii wysyłał na bieżąco do Niderlandów, obawiając się, że na miejscu mogą ulec zniszczeniu. Odbiorcą listów był zaprzyjaźniony z Arciszewskim naukowiec, Gerard Vossius, który wszystkie notatki publikował. Arciszewski stał się znany w środowisku naukowym XVII-wiecznych Niderlandów, lecz niestety tylko na dość krótki czas. Jego pisma doceniono jednak po czasie, w wieku XIX.

W roku 1646 Krzysztof Arciszewski powrócił do Polski, gdzie królem był już syn Zygmunta III, Władysław IV Waza. Monarcha zaproponował Arciszewskimu objęcie dowództwa artylerii koronnej, które ten przyjął. W kolejnych latach brał udział w walkach z Kozakami i Tatarami. W czasie powstania Chmielnickiego dowodził obroną Lwowa. W armii koronnej wprowadził sporo nowinek z zakresu wojsk artyleryjskich oraz budowy fortyfikacji. W 1650 roku zrezygnował ze wszystkich funkcji. Było to ponoć spowodowane konfliktem z kanclerzem wielkim koronnym, Jerzym Ossolińskim.

Krzysztof Arciszewski zmarł w 7 kwietnia 1656 roku. Został pochowany w kościele braci czeskich w Lesznie. Niedługo później, kościół został spalony przez wojska szwedzkie.

Arciszewski zostawił po sobie bogatą spuściznę. Był autorem wielu listów, notatek i wspomnień z Brazylii, głównie z zakresu etnografii, a także poematów, a nawet traktatu medycznego. Niestety wiele pism, jak choćby notatki poczynione w Ameryce Południowej, zaginęło.



: Wyślij Wiadomość.


Przetłumacz ten tekst na 91 języków
Procedura tłumaczenia na 91 języków została rozpoczęta. Masz wystarczającą ilość środków w wirtualnym portfelu: PULA . Uwaga! Proces tłumaczenia może trwać nawet kilkadziesiąt minut. Automat uzupełnia tylko puste tłumaczenia a omija tłumaczenia wcześniej dokonane. Nieprawidłowy użytkownik. Twój tekst jest właśnie tłumaczony. Twój tekst został już przetłumaczony wcześniej Nieprawidłowy tekst. Nie udało się pobrać ceny tłumaczenia. Niewystarczające środki. Przepraszamy - obecnie system nie działa. Spróbuj ponownie później Proszę się najpierw zalogować. Tłumaczenie zakończone - odśwież stronę.

: Podobne ogłoszenia.

WRAPALL. Company. Aluminum foil, foil, stretch, universal foil.

For over 35 years we have supplied quality packaging products to a range of industries throughout Australia. We provide the depth of support that only a manufacturer/ specialist distributor with an intimate knowledge of its field and products can offer.…

Płytki podłogowe: gres szkliwiony vezuwio

: Nazwa: Płytki podłogowe: : Model nr.: : Typ: nie polerowana : Czas dostawy: 96 h : Pakowanie: Pakiet do 30 kg lub paleta do 200 kg : Waga: 23 kg : Materiał: : Pochodzenie: Polska . Europa : Dostępność: detalicznie. natomiast hurt tylko po umówieniu :…

Jak Anglia zorganizowała głód w Bengalu w 1943 roku?

Jak Anglia zorganizowała głód w Bengalu w 1943 roku? Anglia, która była po zwycięskiej stronie, woli nie pamiętać, jak praktycznie celowo zabiła około półtora miliona ludzi w Indiach i Bengalu. Według doniesień liczba ofiar sięga czterech milionów. W…

mRNA-1273: klinik sınaq üçün hazır Coronavirus peyvəndi:

mRNA-1273: klinik sınaq üçün hazır Coronavirus peyvəndi:   Koronavirus peyvəndi klinik müayinəyə hazırdır Cambridge, Mass., Biotexnologiya şirkəti, sürətlə yayılan Covid-19 virusu üçün mRNA-1273 peyvəndi tezliklə ABŞ-da Faza 1 klinik sınaqlarına…

تصفية تجاعيد الوجه والبلازما الغنية بالصفائح الدموية.

تصفية تجاعيد الوجه والبلازما الغنية بالصفائح الدموية. واحدة من أكثر الطرق فعالية وفي الوقت نفسه هي أكثر الطرق أمانًا لتقليل التجاعيد أو التخلص منها تمامًا ، وهي المعالجة بالبلازما الغنية بالصفائح الدموية. هذا إجراء ، وليس جراحة تجميلية ، باستخدام مواد تم…

Jednorożec jest podstawowym przykładem złożonej symboliki bestiariusza, a także jego wpływu na wyobraźnię średniowieczną i nowożytną.

Jednorożec jest podstawowym przykładem złożonej symboliki bestiariusza, a także jego wpływu na wyobraźnię średniowieczną i nowożytną. Jednorożec został opisany w tekście bestiariusza jako dzika, nieposkromiona bestia, którą mogła schwytać tylko dziewica w…

Majtki ze skory foki, które duński badacz Arktyki Carl Hartvig Ryder przywiózł z Grenlandii w 1892 roku. - Duńskie Muzeum Narodowe

Majtki ze skory foki, które duński badacz Arktyki Carl Hartvig Ryder przywiózł z Grenlandii w 1892 roku. - Duńskie Muzeum Narodowe

Jeszcze trochę na temat Pomnika Illuminati w Georgii.

Jeszcze trochę na temat Pomnika Illuminati w Georgii. Skierowana broń energetyczna. Eksplozja Georgia Guidestones, NIE była przypadkowym aktem jakiegoś „terrorysty”, ani nie była to strajk przeciwko „kabale”; był to wcześniej zaplanowany rytuał przez…

Klucz do Boskiej Komedii Dantego.

Klucz do Boskiej Komedii Dantego. „Pośrodku półkuli wody wznosi się stożkowata góra Czyściec, wznosząca się na siedmiu stopniach. Na jej szczycie znajduje się ziemski Raj lub Ogród Edenu, gdzie Dante spotkał Beatrice. dusza wspina się po siedmiu stopniach…

Ten posąg jest częścią wyposażenia elektrycznego kolumny.

Kolumna Trajana, Słup Aleksandryjski itp. nie są monolitami (choć jest to starannie zamaskowane), są puste i składają się z odlewanych kamiennych pierścieni. Wewnątrz znajduje się pionowy drążek, wokół którego biegną spiralne schody - dla personelu…

Pogańskie pochodzenie „WATYKANU”.

Pogańskie pochodzenie „WATYKANU”. Słowo „Watykan” nie pochodzi z łaciny ani z greki i nie ma nic wspólnego z Biblią. Jego nazwa, podobnie jak wiele tradycji chrześcijańskich, ma pogańskie pochodzenie. Na wieki przed założeniem Rzymu przez Romulusa i…

Gode ​​tilskudd er effektive: Tilskudd: Hvorfor bruke dem?

Tilskudd: Hvorfor bruke dem? Noen av oss stoler på og bruker ivrig kosttilskudd, mens andre holder seg borte fra dem. På den ene siden blir de ansett som et godt supplement til kostholdet eller behandlingen, og på den andre siden blir de beskyldt for…

Jak działa wyjątkowo bezpieczna maska ​​oddechowa?

Jak działa wyjątkowo bezpieczna maska oddechowa? : Opis .: Wadą większości zasłon, które są obecnie dostępne na rynku do kupienia, jest to, że nie mogą one przesiać lepszych cząstek. W wielu przypadkach cząsteczki te powodują najwięcej szkód w płucach…

Ilbiesi tan-nisa - neċessità jew skaduti?

Ilbiesi tan-nisa - neċessità jew skaduti? Is-sweatpants tan-nisa minn dejjem kienu popolari ħafna. Għal ħafna snin, il-qliezet ta 'l-għaraq ma baqgħux element tal-gwardarobba, li huwa maħsub biss għal żjara fil-ġinnasju. Maż-żmien, l-istili, il-mudelli…

Torba sportowa

: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opis. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : DETALE HANDLOWE: : Kraj: ( Polska ) : Zasięg…

PIBN. Firma. Projektowanie urządzeń i maszyn.

Realizowane przez nas zadania znajdują zastosowanie w wielu branżach przemysłu. Począwszy od branży AUTOMOTIVE, przez SPOŻYWCZĄ, CHEMICZNĄ, HUTNICZĄ  i inne. Horyzont realizowanych przez nas maszyn i urządzeń jest bardzo szeroki. Od prostych form…

RINTAL. Schody, balustrady i poręcze. Producent schodów.

Od ponad 40 lat jest wiodącym producentem schodów do wnętrz zarówno w Polsce, jak i na całym świecie, liderem w zakresie technicznych i projektowych innowacji oraz tworzenia nowoczesnych rozwiązań. Dzięki temu możemy zrobić do Twojego domu schody, jakie…

Back to 432 Hz - The Hidden Power of Universal Frequency and Vibration

Back to 432 Hz - The Hidden Power of Universal Frequency and Vibration Saturday, December 21, 2013 432 Hz is an alternative tuning that is mathematically consistent with the universe. Music based on 432 Hz transmits beneficial healing energy, because it…

Istoty wychodzące z wnętrza Ziemi:

Istoty wychodzące z wnętrza Ziemi: Opactwo Sainte Foy, Conques, 1050

Epidemiolog Shanna Swan:

Epidemiolog Shanna Swan: W swojej książce Countdown przedstawia materiał dowodowy pokazujący, że liczba plemników zachodnich mężczyzn spadła o ponad 50% w ciągu mniej niż 40 lat. Swan twierdzi również, że liczba ludzkich plemników spadnie poniżej tego, co…

WAG-POL. Firma. Wagi samochodowe.

Wag-Pol Łęczyca jest polską firmą posiadającą długoletnie doświadczenie i nowoczesną strukturę. Cechy te umożliwiają projektowanie, produkcję, montaż i serwis wag z zachowaniem wysokiej jakości wyrobów przy  niskiej cenie produktu finalnego. Nasza firma…

ATE. Producent. Zaciski hamulcowe.

Najwyższa jakość. Dostępność w każdej chwili. Nasze zaciski hamulcowe muszą znieść wiele – jeszcze zanim staną się częścią naszej oferty. Dopiero po pomyślnym przejściu przez najtrudniejsze próby obciążeniowe i symulacje stwierdzamy, że jakość jest…

Wszystko, co kiedykolwiek będziesz potrzebował wiedzieć, jest w tobie; sekrety wszechświata są odciśnięte w komórkach twojego ciała.

Wszystko, co kiedykolwiek będziesz potrzebował wiedzieć, jest w tobie; sekrety wszechświata są odciśnięte w komórkach twojego ciała. Dan Millman Everything you will ever need to know is within you; the secrets of the universe are imprinted in the…

Blat granitowy : Planetyt

: Nazwa: Blaty robocze : Model nr.: : Rodzaj produktu : Granit : Typ: Do samodzielnego montażu : Czas dostawy: 96 h ; Rodzaj powierzchni : Połysk : Materiał : Granit : Kolor: Wiele odmian i wzorów : Waga: Zależna od wymiaru : Grubość : Minimum 2 cm :…

Παιδικά ρούχα για αγόρια και κορίτσια:

Παιδικά ρούχα για αγόρια και κορίτσια: Τα παιδιά είναι εξαιρετικοί παρατηρητές του κόσμου, οι οποίοι όχι μόνο μαθαίνουν με τη μίμηση ενηλίκων αλλά και με την εμπειρία, αναπτύσσουν τη δική τους κοσμοθεωρία. Αυτό ισχύει για κάθε τομέα της ζωής, από την…

Kwiaty rośliny:: Róża rabatowa

: Nazwa: Kwiaty doniczkowe ogrodowe : Model nr.: : Typ: Ogrodowe rośliny:: ozdobne : Czas dostawy: 96 h : Pakowanie: Na sztuki. : Kwitnące: nie : Pokrój: krzewiasty iglasty : Rodzaj: pozostałe : Stanowisko: wszystkie stanowiska : wymiar donicy: 9 cm do 35…