Krzysztof Arciszewski. Jako pierwszy Polak trafił do dzisiejszej Brazylii, a także najpewniej jako pierwszy Polak miał okazję nurkować.
0 : Odsłon:
Jako pierwszy Polak trafił do dzisiejszej Brazylii, a także najpewniej jako pierwszy Polak miał okazję nurkować. Co o nim wiemy?
Młodość
Krzysztof Arciszewski urodził się w 1592 roku w Rogalinie w Wielkopolsce, w rodzinie ariańskiej. Był synem Eliasza Arciszewskiego herbu Prawdzic i Heleny z domu Zakrzewskiej. Ojciec Krzysztofa Arciszewskiego był pastorem w pobliskim kościele w Śmiglu.
Arciszewski ukończył szkołę prowadzoną przez Braci Polskich w Śmiglu, a później wyjechał do Frankfurtu nad Odrą, aby kontynuować edukację. Od 1619 roku służył na dworze Krzysztofa Radziwiłła i wziął udział w jego wyprawie na Inflanty w latach 1621-1622. Na dwór Radziwiłła dostał się z powodu złej sytuacji materialnej rodziny. Ojciec Krzysztofa, pochłonięty sprawami kościoła, stopniowo oddawał sprawy zarządzania majątkiem w ręce sprytnego i – jak się okazało nieuczciwego – prawnika, Jaruzela Brzeźnickiego. Ten, wykorzystując dobroduszność Eliasza Arciszewskiego stopniowo przejmował cały majątek rodziny. Młody Krzysztof Arciszewski, po powrocie z Inflant, zastał rodzinne dobra w ruinie. Domyślił się, kto jest za to odpowiedzialny. Wraz z młodszym bratem Eliaszem, zarzucając Brzeźnickiemu oszustwa i bezprawne posługiwanie się tytułem szlacheckim (co ten faktycznie czynił) wytoczył mu sprawę sądową. Ta jednak pozostała bez rozstrzygnięcia. Dla Arciszewskiego było to zbyt wiele, postanowił więc wziąć sprawy w swoje ręce. W kwietniu 1623 roku Krzysztof Arciszewski i jego brat zabili Brzeźnickiego. Ojcowizny jednak nie odzyskali.
Banicja
Po samodzielnym wymierzeniu sprawiedliwości obaj bracia mieli spore kłopoty – trafili przed sąd, który 6 czerwca 1624 roku skazał ich na banicję. Krzysztof Arciszewski i jego brat musieli wyjechać z kraju. Arciszewskiemu próbował pomóc książę Radziwiłł, lecz nawet jego protekcja nie zdała się na wiele. Radziwiłł postanowił jednak wykorzystać zdolności Arciszewskiego w inny sposób – wysłał go do Niderlandów.
Juan de la Corte, Bitwa pod Albrolhos (1631). Starcie pomiędzy Hiszpanią a Niderlandami u wybrzeży Pernambuco
© Wikimedia Commons
Tam Arciszewski ukończył kilka kursów wojskowych, z historii oraz z zakresu inżynierii wojskowej i artylerii, za które zapłacił Radziwiłł. Wtedy też Arciszewski przeszedł na kalwinizm. Niderlandy były wówczas dobrym miejscem dla kochającego wojnę żołnierza najemnego. Trwała wojna trzydziestoletnia, więc Arciszewski zaciągnął się do wojska. Za pieniądze walczył po obydwu stronach konfliktu.
W 1625 roku, u wybrzeży Morza Północnego, miał okazję nauczyć się nurkowania. Swoje doświadczenia opisywał w liście do Krzysztofa Radziwiłła, który wciąż sprawował nad nim opiekę. Niedługo później Arciszewski na kilka miesięcy wrócił do Polski, lecz nie był tu mile widziany ze względu na swoje koneksje z domem Radziwiłłów. Król Zygmunt III Waza rozkazał mu ponowne opuszczenie kraju. Krzysztof Arciszewski wyjechał wówczas, jako specjalny wysłannik Radziwiłła, do Francji na królewski dwór. W 1629 roku walczył w szeregach armii francuskiej i zdobywał, wraz z wojskami kardynała Richelieu, twierdzę La Rochelle.
Życie pełne przygód
Jeszcze w tym samym roku Krzysztof Arciszewski wyjechał z Francji i zaciągnął się do oddziałów formowanych przez Kompanię Zachodnioindyjską w Niderlandach. W tamtym czasie głównym rywalem Holendrów była Hiszpania i Portugalia. Wszystkim chodziło o zdobycie przewagi na Oceanie Atlantyckim i lepszy dostęp do amerykańskich wybrzeży i ich bogactw.
Arciszewski, jak wynika z jego listów, nie był chyba początkowo zachwycony swoją decyzją, zwłaszcza kiedy okazało się, że lada dzień ma wyruszyć do Brazylii. Jego podejście zmieniło się na miejscu. Indianie zainteresowali go, z dużym zaciekawieniem obserwował nową kulturę, rozmawiał z miejscowymi i chciał poznać ich zwyczaje. Swoje spostrzeżenia skrzętnie notował.
W lutym 1630 roku Krzysztof Arciszewski wylądował w Pernambuco u wybrzeży Brazylii. Ta najdalej na północ wysunięta część Brazylii należała wówczas do Portugalczyków, lecz Holendrzy odbili ją. Wkrótce, pod dowództwem Arciszewskiego, Holendrzy zdobyli wysepkę Itamaracá. Po tym sukcesie awansował do stopnia majora. Trzy lata później Arciszewski wrócił do Nideralndów, gdzie za zasługi otrzymał ponowny awans, tym razem do stopnia pułkownika, po czym zlecono mu powrót do Brazylii.
Oblężenie i zdobycie Fort Real w Brazylii przez Krzystofa Arciszewskiego
© Wikimedia Commons
W Pernambuco Arciszewski pojawił się w 1634 roku, gdzie został wicegubernatorem holenderskiej kolonii (gubernatorem był Maurycy de Nassau-Siegen).
Ludzie Arciszewskiego, pod jego komendą, ufortyfikowali fort nazwany Fortem Oranje na cześć rodziny Oranje-Nassau, zdobyli twierdzę Arrayal i Porto Calvo.
W szeregach oddziałów Arciszewskiego walczyli także Indianie, co nie było wcześniej spotykane.
Arciszewski bowiem doceniał ich zdolności i znajomość terenu, a poza tym chciał lepiej poznać rdzennych mieszkańców.
Nie wszystkim takie tolerancyjne podejście do Indian się podobało. Pomiędzy Arciszewskim a gubernatorem de Nassau-Siegen coraz częściej dochodziło do kłótni; obaj mieli różne wizje zarządzania kolonią. Arciszewskiemu nie podobała się m.in. polityka bezwzględnego łupienia podbitych terenów. Nassau nie miał takich dylematów.
Konflikt sprawił, że w 1637 roku Arciszewski powrócił do Niderlandów.
Holenderskie władze chciały co prawda, aby Arciszewski ponownie wyjechał do Brazylii, lecz gubernator de Nassau był temu całkowicie przeciwny. Pomimo, że otrzymał on rozkaz przyjęcia Arciszewskiego, to ambicja Polaka nie pozwoliła mu wrócić tam, gdzie nie jest mile widziany. Jego zdania nie zmienił nawet kolejny awans (został mianowany generałem). Arciszewski sam poprosił o dymisję ze stanowiska wicegubernatora.
Notatki, które spisał podczas pobytów w Brazylii wysyłał na bieżąco do Niderlandów, obawiając się, że na miejscu mogą ulec zniszczeniu. Odbiorcą listów był zaprzyjaźniony z Arciszewskim naukowiec, Gerard Vossius, który wszystkie notatki publikował. Arciszewski stał się znany w środowisku naukowym XVII-wiecznych Niderlandów, lecz niestety tylko na dość krótki czas. Jego pisma doceniono jednak po czasie, w wieku XIX.
W roku 1646 Krzysztof Arciszewski powrócił do Polski, gdzie królem był już syn Zygmunta III, Władysław IV Waza. Monarcha zaproponował Arciszewskimu objęcie dowództwa artylerii koronnej, które ten przyjął. W kolejnych latach brał udział w walkach z Kozakami i Tatarami. W czasie powstania Chmielnickiego dowodził obroną Lwowa. W armii koronnej wprowadził sporo nowinek z zakresu wojsk artyleryjskich oraz budowy fortyfikacji. W 1650 roku zrezygnował ze wszystkich funkcji. Było to ponoć spowodowane konfliktem z kanclerzem wielkim koronnym, Jerzym Ossolińskim.
Krzysztof Arciszewski zmarł w 7 kwietnia 1656 roku. Został pochowany w kościele braci czeskich w Lesznie. Niedługo później, kościół został spalony przez wojska szwedzkie.
Arciszewski zostawił po sobie bogatą spuściznę. Był autorem wielu listów, notatek i wspomnień z Brazylii, głównie z zakresu etnografii, a także poematów, a nawet traktatu medycznego. Niestety wiele pism, jak choćby notatki poczynione w Ameryce Południowej, zaginęło.
: Wyślij Wiadomość.
Przetłumacz ten tekst na 91 języków
: Podobne ogłoszenia.
Zein dira aurpegi hautsa egokia aukeratzeko arauak?
Zein dira aurpegi hautsa egokia aukeratzeko arauak? Emakumeek dena egingo dute beren makillajea eder, txukun, portzelanazko eta perfektua izan dadin. Horrelako makillajeek bi funtzio izan behar dituzte: edertzea, baloreak azpimarratzea eta akatsak…
Teoria Strzałek. PAŃSTWO. TS115
PAŃSTWO. Samoregulujące się państwo to istota algorytmiczna. Najgorszym rozwiązaniem jest demokracja ostracyzmowa. To ciche i tajne objawianie życzeń przez Greków w małych i skłóconych często ze sobą miast państw w antycznej Grecji. Ludzie ci poprzez…
Occult Message in highly unusual speech by Christine Lagarde of IMF
Occult Message in highly unusual speech by Christine Lagarde of IMF Friday, July 18, 2014 Christine Lagarde, the Managing Director of the International Monetary Fund, gave a highly unusual speech to the National Press Club about Numerology and the…
4464AVA. HYDRO LASER. Maska peelingująco-nawilżająca 2w1. Peeling- und Feuchtigkeitsmaske 2 in 1. Peeling and moisturizing mask, 2in1.
HYDRO LASER. Maska peelingująco-nawilżająca 2w1 . Kod katalogowy/indeks: 4464AVA. Kategorie: Kosmetyki, Hydro Laser Przeznaczenie maski, peelingi Typ kosmetyku maski, peelingi Działanie nawilżenie, odmładzanie, rewitalizacja Pojemność50 ml / 1.7 fl.…
Tajemnice jeziora Kondor i białe mumie.
Tajemnice jeziora Kondor i białe mumie. Od ponad 500 lat mumie ukrywają tajemnicę białoskórej cywilizacji w Peru. Ostatnio jednak amerykańscy archeolodzy odkryli starożytne pochówki w jaskiniach wysokich gór, zagubione w peruwiańskich lasach w pobliżu…
Skorzystaj z naszej porady i owiń swoje stopy folią aluminiową!
Owiń swoje stopy folią aluminiową, by już po paru godzinach, zyskać następujące efekty! To najlepszy pomysł pod słońcem! Skorzystaj z naszej porady i owiń swoje stopy folią aluminiową! Folii aluminiowej nie trzeba nikomu przedstawiać, każdy miał z nią do…
Хонуми 122 сола. Гиалурон ҳамчун чашмаи ҷавонӣ? Орзуи ҷавонии абадӣ пир аст: элитаи ҷавонон?
Хонуми 122 сола. Гиалурон ҳамчун чашмаи ҷавонӣ? Орзуи ҷавонии абадӣ пир аст: элитаи ҷавонон? Хоҳ вай бошад, хоҳ модда. Воқеан, ҳоло воситаҳое мавҷуданд, ки соатҳои ҳаётро хеле суст мекунанд. Тақрибан сеяки раванди пиршавиро генҳо муайян мекунанд. Ҳар кас…
The Drolatic Dreams of Pantagruel (1565)
In 1565, twelve years after the death of François Rabelais (1494-1553) — the French Renaissance author best known for his satirical masterpiece The Life of Gargantua and of Pantagruel, the bawdy tale of two giants, Gargantua and his son Pantagruel — the…
Najstarsza budowla na świecie i tajemnicze, gadzie posążki w japońskiej świątyni Horyuji.
Najstarsza budowla na świecie i tajemnicze, gadzie posążki w japońskiej świątyni Horyuji. Najstarsza świątynia Horyuji, położona w japońskiej prefekturze Nara, do niedawna przechowywała dziwne artefakty. Rzeźby bogów z głowami wężowymi lub jaszczurczymi,…
Fomba amin'ny areti-mifindra sy fitarainana: Fomba hiarovana ny otrikaretina:
Fomba amin'ny areti-mifindra sy fitarainana: Fomba hiarovana ny otrikaretina: Ny tsimokaretina influenza dia mizara ho telo karazana, A, B ary C, izay misy olona voan'ny karazana A sy B. indrindra ny karazana A indrindra, arakaraka ny fisian'ny…
ZEGAREK CLASSIC SILVER
ZEGAREK CLASSIC SILVER:Mam na sprzedanie nowy zegarek. Materiał: metal, szkło Obwód zegarka : 24 cm Szerokość paska zegarka: ok. 2 cm Średnica tarczy zegarka: ok. 3,8 cm Regulacja: tak Zainteresowanych zapraszam do kontaktu.
Nowo odkryte starożytne posągi przedstawiają zaawansowaną nieznaną technologię.
Nowo odkryte starożytne posągi przedstawiają zaawansowaną nieznaną technologię. Najnowsze z tych dziwnych oznak nieznanej technologii pochodzą z Chin, gdzie przedstawiony jest posąg trzymający nieznane urządzenie wśród rzeźb skalnych Dazu w prowincji…
Doświadczenie jest w trójwymiarowym wymiarze naszego życia.
Doświadczenie jest w trójwymiarowym wymiarze naszego życia. Wyższa Jaźń nie jest ani mężczyzną, ani kobietą. Jest to przystosowanie do życia twojego stanu świadomości na czystej wiedzy. Dla celów ewolucyjnych będziesz chciał zidentyfikować swoje wyższe ja…
Buraki czerwone: żelazo, potas, magnez, wapń, fosfor, miedź, chlor, fluor, cynk, bor, molibden oraz lit
Buraki czerwone: Warzywo korzeniowe znane każdemu. Zawiera witaminy C, A, E i K, witaminy z grupy B ( w tym kwas foliowy), mikro- i makroelementy (żelazo, potas, magnez, wapń, fosfor, miedź, chlor, fluor, cynk, bor, molibden oraz lit), a także kwasy…
AMT. Company. Printing machines, printers, parts for printing machines, printing equipment.
Packaging Machines, Mailing & Printing Machines Advanced Machine Technology is proud to be a wholly owned Australian company providing specialist packaging machines, mailing machines, printing machines suitable for you and your packaging needs. Enquire…
Obat lan suplemen panganan kanggo menopaus:
Obat lan suplemen panganan kanggo menopaus: Sanajan menopaus ing wanita minangka proses sing alami, angel ngliwati wektu kasebut tanpa menehi pitulung kanggo obat-obatan lan suplemen panganan sing dipilih kanthi bener, lan iki amarga gejala sing ora…
Có đáng may quần áo, trang phục buổi tối, trang phục tùy chỉnh?
Có đáng may quần áo, trang phục buổi tối, trang phục tùy chỉnh? Khi một dịp đặc biệt đang đến gần, ví dụ như một đám cưới hoặc một lễ kỷ niệm lớn, chúng tôi muốn trông thật đặc biệt. Thông thường cho mục đích này, chúng ta cần một sáng tạo mới - những…
Unikalne lecznicze i magiczne właściwości dębu.
Unikalne lecznicze i magiczne właściwości dębu. Dąb jest jednym z najsilniejszych energetycznie drzew. Dąb wśród naszych przodków, zawsze był uważany za święte drzewo związane z męską energią i mocą. Dąb przywraca pamięć plemienną, daje wspomnienia,…
Chinesische Wissenschaftler: SARS-CoV-2-Infektion kann vor erneuter Infektion schützen:
Chinesische Wissenschaftler: SARS-CoV-2-Infektion kann vor erneuter Infektion schützen: Chinesische Forscher schlagen vor, dass nach vorläufigen Untersuchungen eine SARS-CoV-2-Infektion vor einer erneuten Erkrankung schützen könnte. Solche…
Jak si vybrat zdravou ovocnou šťávu?
Jak si vybrat zdravou ovocnou šťávu? Police obchodů s potravinami a supermarkety jsou naplněny šťávami, jejichž barevné balení ovlivňuje představivost spotřebitele. Pokoušejí se o exotické příchutě, bohatý obsah vitamínů, zaručený 100% obsah přírodních…
IVBUT. Producent. Obuwie damskie.
Nasza firma istnieje na rynku od roku 1993. Posiadamy wieloletnie doświadczenie w produkcji obuwia damskiego. Produkujemy buty damskie głównie ze skór naturalnych, welurowe, zamszowe jak również z materiałów syntetycznych. Nowoczesna technologia oraz park…
10 sinais de que estás a buscar un tipo non dispoñible emocionalmente
10 sinais de que estás a buscar un tipo non dispoñible emocionalmente Todos buscamos a alguén que nos ama incondicionalmente e para sempre, non si? A pesar de que a perspectiva de estar namorado e ser amada pode facelo sentir bolboretas no estómago, tes…
The Stone of the South, Baalbek, Lebanon
The Stone of the South, Baalbek, Lebanon ~When conventional wisdom is unfounded foolishness~ In an insignificant area out in the countryside of Lebanon there are three objects that are among the most significant objects on our planet. That significance…
Deskorolka dla chłopca
: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opis. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : DETALE HANDLOWE: : Kraj: ( Polska ) : Zasięg…
Müsli zum Frühstück:
Frühstückszerealien: Müsli zum Frühstück: Auch hier können Sie Werbetreibende beschuldigen. Müsli zum Frühstück sind überhaupt kein unschuldiger Snack, von dem allgemein angenommen wird, dass sie sich nicht von bunten Verpackungen und Spielzeugen täuschen…