0 : Odsłon:
F-35 - zdjęcie poglądowe
F-35 - zdjęcie poglądowe
© Licencjodawca, Airman 1st Class Elizabeth Schou
Co jakiś czas niczym bumerang wraca wątek "kodów źródłowych", które producenci mają w różnej formie instalować w swoich systemach uzbrojenia, a kraje-właściciele traktować je jako środek nacisku na nabywców.
Ostatnio temat wrócił pod nową nazwą: kill switch (wyłącznik awaryjny). Miało to związek ze zmienną sytuacją polityczną: nowa administracja USA zaczęła grozić m.in. Kanadzie, Meksykowi czy Unii Europejskiej sankcjami, tymczasowo odcięła Ukrainę od pomocy wojskowej.
W związku z tym eksperci w wielu państwach zaczęli się zastanawiać nad zasadnością zakupów amerykańskiej broni: jeżeli USA nie są 100-procentowo pewnym partnerem, to czy nie należy szukać alternatywy? W Niemczech np. po raz kolejny pojawiła się krytyka zakupu samolotów bojowych F-35 (Niemcy kupiły w 2022 r. 35 maszyn za 8,3 mld dolarów), w Polsce zaś w jednym z wywiadów były wicepremier i szef MON Mariusz Błaszczak wywołał dyskusję o tym, czy Amerykanie nie "wyłączą" nam HIMARS-ów. Wszystko to wiąże się z tzw. kodami źródłowymi do broni.
Czym są kody źródłowe?
Same słynne "kody źródłowe" to nic innego jak tekstowy zapis zawartości oprogramowania. Na jego podstawie komputer – np. systemu misji czy systemu kierowania ogniem – wypracowuje kod wynikowy, a więc zestaw dostępnych komend. To samo zresztą tyczy się smartfona, pralki czy nowoczesnego samochodu. W przypadku systemów uzbrojenia pozwala np. na zarządzanie systemami uzbrojenia, ma więc kod źródłowy krytyczne znaczenie tak dla producenta, jak dla użytkownika.
W kodzie źródłowym zapisane są informacje np. o tym, że pod F-16 czy F-35 podwiesimy bomby i rakiety produkcji np. amerykańskiej, ale gdyby zaprojektować ich odpowiedniki w Polsce, to bez uzyskania zgody producenta samolotu nie zaopatrzymy go w rodzime systemy uzbrojenia, chyba, że – jak Turcy – ominiemy je wielkim wysiłkiem. Oczywiście identycznie sytuacja wygląda z samolotami (i nie tylko) produkcji francuskiej, włoskiej, europejskiej itd. Sam kod źródłowy nie umożliwia więc, jeśli zaszłaby taka potrzeba, wyłączenia systemu używanego przez krnąbrnego użytkownika. Czy istnieją inne opcje?
"Odłączyć" F-35
Jak wspomniałem wyżej, m.in. w Niemczech pojawiła się dyskusja na temat tego, czy zakup F-35 (i broni amerykańskiej w ogóle) jest bezpieczny, czy Waszyngton, jeśli uzna Niemcy lub Unię Europejską za konkurenta, nie wyłączy ich w jakiś sposób. Oczywiście żadnego oficjalnego potwierdzenia nie znajdziemy.
Ppłk Łukasz Treder z Zespołu ds. wdrożenia na wyposażenie SZ RP samolotu F-35 skomentował w rozmowie z WP, że "należy postawić sobie pytanie, czy administrator bardzo złożonego systemu informatycznego byłby w stanie zaszyć w nim jakieś skoki/instrukcje warunkowe (w niskopoziomowym języku programowania), które mogłyby później być aktywowane na poziomie działania oprogramowania samolotu".
Jest to odpowiedź może nieco enigmatyczna, ale naprowadzająca nas na istotę problemu: póki nie otrzymamy potwierdzenia w postaci uziemionej z nieznanych przyczyn floty jednego z użytkowników F-35 (ale też Rafale, systemów artyleryjskich pokroju HIMARS-a, przeciwlotniczych Patriotów lub IRIS-ów – przecież nie dotyczy to tylko samolotów i tylko amerykańskich), póty nie będziemy mieć pewności.
Faktem jest, że podobne rozwiązania są znane całkiem jawnie i to z mniej newralgicznego rynku cywilnego. Np. w 2023 r. wybuchła afera związana z firmą Newag, która zdalnie unieruchamiała pociągi swojej produkcji, jeżeli ich właściciel serwisował je w innej firmie. Podobne przypadki występują na rynku motoryzacyjnym. Znane są też niejasne doniesienia o tym jak amerykańskie pociski przeciwlotnicze SM-2 z niemieckiej fregaty Hessen miały "przypadkiem" ominąć amerykański dron MQ-9 Reaper, który Niemcy omyłkowo ostrzelali.
Z drugiej strony, urzędnicy z Belgii i Szwajcarii oficjalnie zaprzeczają istnieniu fizycznego "wyłącznika". Doniesienia zdementował też producent samolotu, Lockheed Martin. Wydaje się więc, że odpowiedź powinna brzmieć: nie wiemy, ale jeżeli producent uzna za stosowne wprowadzenie ograniczeń, to to zrobi. Nie musi to być zresztą od razu dosłowne wyłączenie samolotu czy pocisku.
Jak trafić bez GPS?
Jedną z opcji pośrednich może być odcięcie abonenta od sygnału GPS. Systemów nawigacji satelitarnej jest zaledwie kilka, a najpopularniejszy jest amerykański GPS. Stosuje się go w nawigacji, jak również w naprowadzaniu uzbrojenia precyzyjnego.
Ppłk Treder wskazuje jednak, że "nie należy zapominać, iż podstawową jego formą [systemu nawigacji - przyp. red.] jest odporna na zakłócenia nawigacja inercyjna, gdzie mierzy się przyśpieszenia i prędkości kątowe, aby określić orientację i położenie obiektu". Dodał, że "GPS zawęża nam błąd pomiaru i zagłuszanie jego sygnału bądź ataki typu spoofing mogą wpłynąć na precyzyjne uderzenia środków przenoszenia, dlatego też na samolotach instalowane są odbiorniki antyzakłóceniowe, np. firmy Collins Aerospace na samolocie F-35".
Różne firmy starają się też ominąć GPS, opracowując precyzyjne systemy nawigacji niezależne od niego. Poza tym Ppłk Treder zapewnia: "proszę mi wierzyć, że piloci są w stanie bezpiecznie wrócić do domu bez GPS-a". Problemem mogłoby być naprowadzanie pocisków, które bez GPS stawałyby się warte w walce tyle samo, co niekierowane odpowiedniki - z tym, że byłyby dużo droższe.
Inne opcje
Rzeczywiście jednak producenci zachowują pewną kontrolę nad swoimi wyrobami. Pozostając przy F-35, według komórki wsparcia programu F-35, zagraniczni operatorzy "nie mają prawa prowadzić niezależnych operacji testowych poza kontynentalnym terytorium USA zgodnie z polityką USA" oraz "zasady bezpieczeństwa rządu USA wymagają, aby obywatele USA wykonywali określone funkcje w celu ochrony krytycznych rozwiązań". Oznacza to ścisłą kontrolę USA nad zaawansowanymi rozwiązaniami stosowanymi w F-35 (wyjątkiem jest tylko Izrael, który może eksploatować swoje F-35I niezależnie). Nie jest to jednak żaden "wyłącznik", a jedynie "wentyl bezpieczeństwa" na wypadek, gdyby ktoś postanowił np. zintegrować F-35 z niepożądanymi systemami.
Kolejną możliwością jest archiwum danych misji (Mission Data File). Umożliwia ono realizację kluczowych funkcji, jak wyznaczanie tras lotów przy ograniczonej wykrywalności, zarządzanie komunikacją czy niektórymi aspektami zadań. Bez aktualizacji MDF skuteczność bojowa F-35 szybko by spadła.
Prawdziwym środkiem nacisku jest coś bardziej prozaicznego niż domniemana możliwość odłączenia wybranej części floty F-35 (lub innego systemu uzbrojenia) za pomocą "czerwonego guzika". W gruncie rzeczy wystarczy odciąć flotę od wsparcia serwisowego.
Współczesne środki bojowe są bardzo skomplikowane: każdy czołg, działo samobieżne, dron, okręt, samolot, to bardzo wiele skomplikowanych i nierzadko sterowanych elektronicznie podzespołów o określonej trwałości. Producent zwykle w dużej mierze (choć rzadko w pełni) kontroluje aspekty związane z zarządzaniem eksploatacją systemu. W przypadku USA niektóre z podzespołów dostarczanych przez ich firmy muszą być serwisowane tylko i wyłącznie we wskazanych zakładach, a wiedza odnośnie serwisu nie jest przekazywana poza ich mury.
Innymi słowy, odcięcie użytkownika importowanego systemu uzbrojenia od wsparcia serwisowego najpóźniej w ciągu kilku miesięcy znacząco ograniczyłoby sprawność posiadanej floty maszyn. Oczywiście kanibalizacja czy zdobywanie części zamiennych pokątnymi metodami przedłużyłoby życie części floty (jak np. w przypadku irańskich F-14), ale byłoby to tylko odwlekanie nieuniknionego.
Tym samym ani Amerykanie, ani Francuzi, Niemcy czy inni wiodący producenci uzbrojenia nie muszą się uciekać do montażu "awaryjnych wtyczek" w swoich najbardziej zaawansowanych systemach.
: Wyślij Wiadomość.
Przetłumacz ten tekst na 91 języków
: Podobne ogłoszenia.
EF-TAX. Firma. Systemy POS. Drukarki fiskalne.
Jesteśmy firmą, która nie lubi zbędnej biurokracji – stąd też w przystępny sposób i bez niepotrzebnych formalności przeprowadzimy przez proces zakupu, rejestracji, fiskalizacji Twojego pierwszego, bądź kolejnego urządzenia, a także zapewnimy sprawny…
ZEGAREK GENEVA SWEET PINK
ZEGAREK GENEVA SWEET PINK:Do sprzedania ładny zegarek. Materiał: eko-skóra, metal, szkło Długość paska: ok 23 cm Szerokość paska: ok. 2,0 cm Średnica tarczy zegarka: ok. 3,5 cm Regulacja: tak Zainteresowanych zapraszam do kontaktu.
Co zyskujesz kłócąc się?
„Nie kłóć się, nie wyjaśniaj, nie dyskutuj, nie bierz głębokiego oddechu, nie rób sobie przerwy ani nie odchodź, i nie podnoś głosu ani nie denerwuj się. Nic nie zyskujesz, wręcz przeciwnie. Co zyskujesz kłócąc się? Jedzenie dla ego dla sprawiedliwości, o…
Wieża Zoroastrian. IRAN.
Wieża Zoroastrian. IRAN. Archeolodzy przedstawili różne teorie na temat budynku z przeszłości aż do teraz: jedna grupa twierdziła, że budynek ten z powodu dymu na wewnętrznych ścianach był świątynią ognia, a niektórzy uważali, że ten budynek był…
BioNTech, moderna, curevac, covid-19, koroonaviirus, vaktsiin:
BioNTech, moderna, curevac, covid-19, koroonaviirus, vaktsiin: 20200320AD BTM Innovations, avaliku ja erasektori partnerlus, Apeiron, SRI International, Iktos, viirusevastased ravimid, AdaptVac, ExpreS2ion Biotechnologies, pfizer, janssen, sanofi, 16.…
L’all d’elefant també s’anomena cap gros.
L’all d’elefant també s’anomena cap gros. La seva mida del cap es compara amb una taronja o fins i tot un pomelo. Des de la distància, però, l’all d’elefant s’assembla a l’all tradicional. El seu cap té la mateixa forma i color. L’all d’elefant té un…
VIKA. Producent. Namioty targowe, handlowe.
Firma VIKA PPHU J. K. MAJEWSCY jest producentem namiotów reklamowych, handlowych, wystawowych, parasoli, altan i flag reklamowych. Firma została założona w 1995 roku. W okresie 20-letniej działalności, stale modyfikujemy i poszerzamy nasz park maszynowy,…
Jakich produktów nie powinno się łączyć z kawą?
Jakich produktów nie powinno się łączyć z kawą? Kawa to jeden z najpopularniejszych napojów na świecie. Wiele osób nie wyobraża sobie poranka bez filiżanki kawy. Jak się okazuje, nie powinniśmy łączyć jej z niektórymi produktami, bowiem narażamy się na…
გრიპის ინფექციის და გართულებების გზები: როგორ დავიცვათ ვირუსებისგან:6
გრიპის ინფექციის და გართულებების გზები: როგორ დავიცვათ ვირუსებისგან: გრიპის ვირუსი თავისთავად იყოფა სამ ტიპად, A, B და C, რომელთაგან ადამიანი ძირითადად ინფიცირებულია A და B ჯიშებით.ყველაზე გავრცელებული ტიპი A, დამოკიდებულია ვირუსის ზედაპირზე სპეციფიკური…
ATCP. Firma. Pneumatyka, siłowniki.
ATCP – produkty pneumatyki AirTac ATCP tworzy zespół doświadczonych inżynierów, którzy w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku, by sprostać oczekiwaniom i wymaganiom klientów, postanowili podjąć współpracę z firmą AirTac, jednym z wiodących, światowych…
Składki ZUS ostro w górę.
Składki ZUS ostro w górę. Zła wiadomość dla 2 mln Polaków prowadzących działalność gospodarczą w Polsce. W dokumencie zawarto informacje na temat wysokości obowiązkowych składek ZUS w przyszłym roku. Będą znacząco wyższe. Dziennik przypomina, że…
HATZ. Company. Diesiel engines.
Hatz is a globally active independent specialist for 1 to 4-cylinder Diesel engines. Our diesel engines are used in all fields of application, such as construction machinery, compressors, commercial vehicles, agricultural machinery, systems, handling…
3: 페디큐어 : 페디큐어와 관련하여 바나나 껍질로 발을 문지르는 방법과 이유 :
페디큐어 : 페디큐어와 관련하여 바나나 껍질로 발을 문지르는 방법과 이유 : 바나나 껍질로 할 수있는 일은 다음과 같습니다. 온도가 올라가면 무거운 신발이나 운동화를 버리고 샌들과 슬리퍼를 꺼내서 기뻐합니다. 덕분에 우리 발은 쾌적하고 시원합니다! 또한 아름다운 샌들을 자랑합니다. 그러나 여름에 발이 준비 되었습니까? 그렇지 않은 경우 바나나를 더 잘 먹은 다음 오늘 우리가 준비한 현명한 트릭에 껍질을 사용하십시오. 바나나 껍질은 페디큐어와…
Nokia Lumia 640 XL
Nokia Lumia 640 XL:System operacyjny Windows Phone Przekątna wyświetlacza 5.7 " Rodzaj telefonu z ekranem dotykowym Wbudowany aparat cyfrowy 13 Mpx Funkcje kompas cyfrowy, system głośnomówiący, dual SIM Obsługa kart pamięci microSD tak Rozdzielczość…
Kobiety rwały rzęsy, by wyglądać pięknie.
Kobiety rwały rzęsy, by wyglądać pięknie. Podczas gdy dzisiejsze kobiety wydają szalone pieniądze, aby ich rzęsy wyglądały bujnie i długie, było inaczej w przypadku średniowiecznych kobiet. Ponieważ czoło było postrzegane jako środkowy punkt twarzy,…
CHEEKYUMBRELLA. Company. Rain protection, umbrellas, umbrellas on request, patio umbrellas.
PRODUCTS This is our collection of premium rain umbrellas and patio umbrellas available for customization with your logo/artwork. We manufacture our own unique line of products and sell direct to the end-user (no middleman), so we can offer better…
Buty dziecięce dla dziewczynki
: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opis. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : DETALE HANDLOWE: : Kraj: ( Polska ) : Zasięg…
Maleńcy zjadacze ludzi.
Maleńcy zjadacze ludzi. Rdzenni Amerykanie z plemion Sioux, Cheyenne, Crow i Arapaho mają bogatą ustną tradycję, która mówi o rasie malutkich ludzi. Również opowieści Komanczów opowiadają o tak zwanych Nunnupisach na Hawajach, o Menehune i opowieściach o…
NATAN. Produkcja. Mała architektura, rzeźby ogrodowe, kamienne.
Jesteśmy prężną polską firmą stworzoną przez ludzi z doświadczeniem i pasją, której historia rozpoczęła się w 2004 roku. Zajmujemy się produkcją elementów małej architektury, w naszej ofercie znajdziecie Państwo przede wszystkim fontanny, donice, kolumny…
KIM. Company. Screws, metal screws, machine screws.
Started in the basement of Calvin O. Brown in 1935 and now headed by his son Jim Brown who moved the company to a 25,700 square foot manufacturing facility located in Elgin, IL employing nineteen people. We have over 500 different sizes and styles of set…
GRZEJNIK PROMIENNIKOWY TARASOWY KWARC 3 POZIOMY 2000W
GRZEJNIK PROMIENNIKOWY TARASOWY KWARC 3 POZIOMY 2000W:Witam.Efektywny grzejnik na podczerwień z 3-stopniowym zakresem regulacji ciepła. Idealnie sprawdzi podczas spotkań towarzyskich o każdej porze roku. 2000-watowa moc grzewcza promiennika na…
Długopis : Automatyczny shneider czerwony
: Nazwa: Długopisy : Czas dostawy: 96 h : Typ : Odporna na uszkodzenia i twarda kulka wykonana z węglika wolframu : Materiał : Metal plastik : Kolor: Wiele odmian kolorów i nadruków : Dostępność: Detalicznie. natomiast hurt tylko po umówieniu :…
Nüsse, Weihnachtsbaum, Mistel, Chanukka, Wintersonnenwende,
Ein Weihnachtsbaum, Mohnkuchen oder Nüsse sind eine Weihnachtstradition nach unseren heidnischen Vorfahren - Weihnachten ist auch ein Symbol für die Geburt der Sonne, in diesem Fall von Jesus. Mit diesem Datum ist auch der jüdische Feiertag Chanukka…
Семена чиа: суперпродукты, которые должны быть в вашем рационе после 40 лет жизни
Семена чиа: суперпродукты, которые должны быть в вашем рационе после 40 лет жизни Когда мы достигаем определенного возраста, потребности нашего организма меняются. Те, кто внимательно следил за тем, чтобы их тела проходили подростковый возраст в 20 лет,…
TARBOR. Firma. Odzież i akcesoria motocyklowe.
FIRMA TARBOR Rok założenia 1981 Jesteśmy firmą specjalizującą się w produkcji skórzanej odzieży, obuwia i akcesoriów motocyklowych. Zaczynaliśmy w czasach, gdy motocykl na polskich drogach był rzadkością, a ubiór motocyklisty niemalże nie do zdobycia.…
12 Archangels və Bürc işarələri ilə əlaqəsi:
12 Archangels və Bürc işarələri ilə əlaqəsi: Bir çox dini mətn və mənəvi fəlsəfə, nizamlı bir planın doğuşumuzu müəyyən bir zamanda və məkanda və müəyyən valideynlərə təyin etdiyini göstərir. Buna görə də doğulduğumuz tarixlər təsadüf deyil. Yeni bir…