Białko ziarna żyta zawiera korzystne aminokwasy, takie jak lizyna i treonina. Dzięki temu żyto można uznać nie tylko za przydatny produkt w zdrowej diecie, ale także za lek naturalny.
Chleb żytni był codziennym pożywieniem naszych przodków. Wśród Słowian ziarno żyta symbolizowało nieśmiertelność, ponieważ dobre zbiory dawały nadzieję na szczęśliwe, dostatnie życie.
Uprawy zawsze były traktowane bardzo odpowiedzialnie, wybierano najbardziej pomyślny dzień, zwracano uwagę na znaki ludowe. Mówiono np: „Chłodny marzec, ciepły maj, będzie zboże jako gaj.” lub "Gdy w Zofię (15 maja) zboże do pasa, na zimę chleb i okrasa.". Tzw. dzisiaj „Dożynki” obchodzono dwukrotnie: po zbiorze żyta, a następnie wszystkich innych uprawach.
Żyto znalazło również szerokie zastosowanie w medycynie ludowej. W dawnych czasach wierzono, że jedzenie żyta zwiększa witalność i poprawia nastrój. Żyto ma również działanie tonizujące i normalizuje metabolizm.
Nawet sam chleb żytni jest w niektórych przypadkach lekarstwem.
Jest powszechnie stosowany jako łagodny środek przeczyszczający. Stosowanie pieczywa żytniego jest wskazane dla osób cierpiących na zaparcia. Natomiast wywar z otrębów żytnich ma działanie utrwalające. Przydaje się pić na biegunkę, pomaga radzić sobie z przedłużającym się kaszlem. Jest dobrym środkiem wykrztuśnym i zmiękczającym.
Chleb żytni jest bardzo skuteczny na czyraki. Nasączony mlekiem przyczynia się do ich szybkiego zmiękczenia i dojrzewania. Okłady z ciasta żytniego na ciepło są dobrym lekarstwem na twarde, bolesne guzy.
Okłady z ciasta żytniego łagodzą ból w przewlekłej rwie kulszowej. Dlatego owsiankę żytnią, chleb żytni, ciastka żytnie i inne potrawy żytnie można bezpiecznie przypisać tym produktom, które leczą, tj. do zdrowej żywności.
Otręby żytnie i zielona masa samej rośliny są przydatne w leczeniu cukrzycy i dysfunkcji tarczycy. Odwar z otrębów zalecany jest przy miażdżycy, nadciśnieniu, anemii, a także jako środek poprawiający czynność serca. Wywar z otrębów pomaga takze w gruźlicy płuc.
To właśnie stosowanie prostego, nierafinowanego jedzenia pozwoliło naszym przodkom zachować sprawność przez cały dzień, być energicznym i zdrowym.