DIANA

• Kraj:Polska
• : Język.:polski
• : Utworzony.: 30-12-17
• : Ostatnie Logowanie.: 16-03-22

×

: Kontakt.

: Imię.

: E-mail.

: Wiadomość.

Proszę zamienić znaczniki %d na własne liczby

: Dodaj.

Wiadomość nie może być pusta!

Wiadomość zostanie przetłumaczona po wysłaniu (jeżeli środki są wystarczające)

: Captcha. Kod Ochronny.

Załączniki:

: Wybierz: : Edycja. : Usuń.

: Wybierz: : Edycja. : Usuń.

: Wybierz: : Edycja. : Usuń.

: Wybierz: : Edycja. : Usuń.

: Wybierz: : Edycja. : Usuń.

Ilość dopuszczalnych plików: 5

JPEG, JPG, PNG, GIF, DOC, PDF, ZIP, RAR, TAR, HTML, SWF, TXT, XLS, DOCX, XLSX : lub : ODT : tylko formaty:.

: Maksymalny rozmiar pliku. 3MB.

: Wyślij Wiadomość.

BIOLOGIA. Strunowce i kręgowce. Ryby.

: Opis.: Dziś troche o strunowcach. Przynajmniej statystycznie dużo razy to było.       Cechy ryb charakterystyczne dla grupy strunowców.    No to strunowce, czyli Chordata są zwierzętami, które tworzą zupełnie oddzielny typ zwierząt, podzielony na kilka podtypów systematycznych:    - osłonice,    - bezczaszkowce,     -  kręgowce    Gromada ryb należy do kręgowców. Za przodka kręgowców uważa się bardzo prymitywnego prastrunowca, który posiadał budowę przypominającą obecne bezczaszkowce.    Komplikowanie budowy strunowców wynikało prawdopodobnie z tego że te rybki przeszły na aktywniejszy tryb życia.     Ryby, które należą do kręgowców wodnych dzielą się na kilka podgromad:     - ryby trzonopłetwe,    - ryby kostnopromieniste,    - ryby spodouste,    - ryby dwudyszne,     - ryby fałdopłetwe,    - tarczowce.     Obecnie znamy około 20 tysięcy gatunków    Większość przystosowań umożliwia im bytowanie w wodzie, a tylko nieliczne mogą przebywać poza nią.    Ryby są zmiennocieplne, oddychają za pomocą skrzeli, a ich ruch możliwy jest dzięki parzystym płetwom.     Wśród ryb występują gatunki żyjące w wodach płytkich i przybrzeżnych ale także gatunki przystosowane do życia w głębinach oceanicznych. Ryby żywią się głównie planktonem albo są drapieżnikami. Mało jest gatunków tylko roślinożernych. Ryby są najstarszymi zwierzętami kręgowymi, które pochodzą od bezżuchwowców. Wspólne pochodzenie ryb i bezżuchwowców może wynikać chociażby z podobnego planu budowy obu grup.    Ryby osiągnęły jednak znacznie wyższy poziom organizacji oraz mają nieco inny kierunek przystosowań.     Pierwotne bezżuchwowce występowały tylko na dnie wód, gdzie mogły swobodnie żerować w szlamie. Pierwotne ryby zasiedliły strefę pelagiczną i przystosowały się także do drapieżnictwa. Był to ich główny kierunek przystosowań i większość cech budowy ryb związana jest właśnie z wodnym trybem życia.    Ryby wytworzyły chwytną i uzbrojoną w liczne zęby paszczę, wzmocnił się u nich szkielet osiowy, doszło do wykształcenia parzystych płetw. Wraz z nowymi nabytkami ewolucyjnymi dochodziło także do doskonalenia się receptorów i układu nerwowego oraz układu mięśniowego czy krwionośnego. Większość tych przekształceń podniosła znacznie sprawność życiową tej gromadki.    Paszcza i zęby wykształciły się z przedniego łuku, wchodzącego w skład kosza skrzelowego. Łuki skrzelowe ( pierwszy oraz drugi) uległy zredukowaniu a ich pozostałości funkcjonują jako chrząstki wargowe u bardziej prymitywnych ryb.    Trzeci łuk skrzelowy dał początek aparatowi szczękowemu, a czwarty ( łuk gnykowy) stał się łącznikiem pomiędzy aparatem szczękowym i czaszką. Pozostałe łuki skrzelowe nadal funkcjonują w niezmienionej formie.    Na szczękach niektórych ryb znajdują się zęby utworzone z łusek zwanych plakoidowymi.    U ryb pierwotnych na łuku gnykowym znajdują się jeszcze skrzela, które zanikają u ryb wyższych. W zamian za to ryby te mają pokrywy skrzelowe. Prymitywne ryby kopalne i niektóre współczesne takie jak jesiotr czy rekin mają zachowaną, ale zredukowaną szparę skrzelową pomiędzy szczękami i łukiem gnykowym. Szpara ta nazywana jest tryskawką. Znajdują się w niej niewielkie i zredukowane skrzela, określane jako nibyskrzela, które w całkowitej formie występują tylko u osobników młodych a u dorosłych ulegają redukcji.    Kosz skrzelowy u pierwotnych bezżuchwowców przekształcił się w szczęki i łuk gnykowy ryb. Skrzela natomiast kształtują się bezpośrednio w obrębie luków skrzelowych, powodując znaczne usprawnienie w opłukiwaniu ich przez wodę. Skrzela są utworzone z łuków skrzeli, znajdujących się na obu stronach w gardzieli. Odchodzą od nich bardzo dobrze unaczynione listki skrzelowe. W celu zwiększenia powierzchni wymiany gazowej w obrębie listków znajdują się blaszki skrzeli. Powodują one znaczne zwiększenie powierzchni wymiany gazów. Taki typ układu oddechowego może działać według jednej z dwóch znanych zasad. Pierwsza zasada opiera się na wpływaniu wody w czasie ryba ma otwarty pysk i stałym obmywaniu skrzeli, zapewniającym niezbyt skuteczną wymianę gazową, gdyż aby mógł wystąpić przepływ wody, ryba cały czas musi mieć otwarty pysk i dodatkowo stale pływać aby nastąpił stały przepływ świeżej wody.    Taki sposób oddychania spotykamy tylko u nielicznych gatunków ryb kostnoszkieletowych, takich jak makrela.     Drugi sposób oddychania jest wydajniejszy i zapewnia wymianę gazową w czasie gdy ryba nie porusza się. Sposób ten polega na bezustannej pracy aparatu oddechowego. W czasie pobierania wody pokrywy skrzelowe są zamknięte. W czasie ich otwierania zamyka się pysk, co powoduje wystąpienie skurczu jamy gębowej. Wywołuje to wypychanie na zewnątrz wody , która wydostaje się przez pokrywy skrzelowe i obmywa jednocześnie skrzela.    Poza wymianą gazową zachodzącą w skrzelach u ryb występuje także wymiana gazów przez skórę. Skóra jest bowiem okryta tylko oskórkiem, który nie stanowi bariery dla tlenu. Dzięki tej wymianie gazowej do wnętrza ciała dostaje się prawie 10 % całkowitej ilości potrzebnego tlenu ( u skoczka mułowego nawet 40%).    Niektóre ryby oddychają także przez pęcherz pławny. Ryby takie posiadają umiejętność pobierania oraz wydalania gazów pochodzących z pęcherza. Umiejętność ta zapewnia rybom żyjącym w zamulonych terenach możliwość pobierania tlenu, jeśli zabraknie go w środowisku.    Istnienie szpar skrzelowych to cecha charakterystyczna tylko dla strunowców. W czasie rozwoju u ryb pojawiły się znaczne zmiany także w szkielecie. Struna grzbietowa została zastąpiona przez dwuwklęsłe kręgi. Struna grzbietowa stanowi ważny narząd, pozwalający na zaklasyfikowanie zwierzęcia do strunowców. Struna grzbietowa pojawia się już w rozwoju zarodkowym. Stanowi ją wydłużony, nieczłonowany i elastyczny pręt, który charakteryzuje zarodki strunowców. Ryby dwudyszne, jesiotrowate i zrosłogłowe posiadają strunę grzbietową także w postaci dorosłej.    Charakterystycznym dla ryb narządem jest linia boczna. Są to otwory znajdujące się w łuskach, prowadzące do kanalików wyścielonych nabłonkiem, posiadającym komórki zmysłowe. Linia naboczna przebiega od głowy ku nasadzie płetwy ogonowej na obu stronach ciała.    Linia naboczna może być wygięta lub prosta, lub znacznie zredukowana. Jej rola jest odbieranie sygnałów dotyczących kierunku oraz siły prądu wody. Dzięki linii nabocznej ryba może wyczuwać istnienie przeszkód albo innych ryb znajdujących się w jej pobliżu. Czyli ryby tak naprawdę nie patrzą tak jak my oczami tylko siła prądu tak jakby 6 zmysł.    Ryby nie posiadające linii nabocznej występują kanaliki umieszczone na głowie. Znajdują się w nich ciałka zmysłowe, które przekazują informacje do mózgu dzięki nerwowi błędnemu.    W układzie wydalniczym ryb wyróżniamy pranerki. Zbierają one szkodliwe produkty przemiany materii i wydalają je w postaci moczu. Poprzez moczowody do pęcherza moczowego.    W momencie gdy pęcherz się napełnia dochodzi do wydalenia moczu na zewnątrz.    Bezżuchwowce żyjące wyłącznie przy dnie nie miały szansy na większy rozkwit. Ryby dzięki wytworzeniu aparatu szczękowego, z zębami i zdobyciu umiejętności sprawnego pływania mogły wzmóc w porównaniu do ich przodków, aktywność życiową. Dzięki temu zyskały znaczną przewagę nad ówczesnymi zwierzętami wodnymi. W bardzo krótkim czasie znacznie się rozmnożyły i rozprzestrzeniły, różnicując się przy tym na wiele gatunków.    Najstarsze gatunki znanych ryb, do których należą sylurskie ryby pancerne, bardzo przypominają bezżuchwowce. To od nich pochodzą pozostałe szczepy chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych.    Ryby kostnoszkieletowe żyjące pierwotnie występowały głównie w słodkiej wodzie i poza skrzelami miały także rozwinięte płuca. Miały one postać workowatych wypukleń, znajdujących się na przedzie układu pokarmowego. W momencie braku tlenu w środowisku wodnym albo w czasie wysychania zbiornika wodnego organizmy te mogły oddychać za pomocą powietrza atmosferycznego. W dewonie dominowały ryby trzonopłetwe. Charakteryzowały się one bardzo silnie rozwiniętymi płetwami, posiadającymi dobrze rozwinięty szkielet oraz znaczne umięśnienie. To właśnie te ryby dały początek rybom dwudysznym i ostateczne płazom. W karbonie jednak ryby trzonopłetwe i  dwudyszne zaczęły niestety wymierać a do dziś występują tylko nieliczni ich przedstawiciele. W Oceanie Indyjskim odkryto jedyny gatunek ryby trzonopłetwej jakim jest Latimeria. Dzisiejsze dwudyszne żyją tylko w słodkich wodach Afryki, Australii czy Afryki i Ameryki Południowej.    W dewonie poza rybami trzonopłetwymi rozwinęły się także ryby promieniopłetwe, posiadające delikatne i miękkie płetwy. Ich  worki płucne zamieniły się w pławny pęcherz, który stał się narządem hydrostatycznym. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe stało się życie na różnych głębokościach toni wodnej.    Ryby te bardzo szybko opanowały wszelkie dostępne wody śródlądowe a w dewonie także środowisko morskie. Obecnie u większości gatunków znajdujemy pęcherz pławny , który pozwala na regulowanie masy ciała. Znajduje się on w jamie brzusznej, tuż nad przewodem pokarmowym. Organ ten jest zazwyczaj pojedynczy albo dwudzielny. W czasie rozwoju embrionalnego pęcherz tworzy się w postaci uchyłka ściany przewodu pokarmowego w okolicy przełyku. Ryby otwartopęcherzowe mają pęcherz pławny połączony z przełykiem. Ryby zamkniętopecherzowe mają przewód, który łączy pęcherz z przełykiem ale tylko czasie rozwoju zarodkowego, po napełnieniu się gazami przewód zarasta.    Wiele gatunków ryb nie posiada pęcherza pławnego. Narządu tego nie posiadają babkowate, płaszczki, flądry czy krągłouste.     Aby w miarę sprawnie i szybko się poruszać ryby uzyskały opływowy i torpedowaty kształt ciała.     Zbiorniki wodne są bardzo niejednorodnym środowiskiem. Znajdują się tu bardzo różnorodne siedliska, związane z głębokością, rodzajem dna czy brzegiem.    Ryby żyjące przy dnie i zagrzebujące się szlamie, mają bardzo wydłużone i wężowate ciało ( węgorz). Środowisko wpływa także na ubarwienie ciała. Ryby bytujące w toni są zazwyczaj srebrzyste, ryby denne są brunatne lub szare. Największe bogactwo barw cechuje ryby egzotyczne, zamieszkujące rafy koralowe. 

: Data Publikacji.: 02-11-24

CHEMIA. Szybkość reakcji chemicznej.

: Opis.: Szybkość reakcji       Szybkość reakcji zależy od budowy i charakteru chemicznego substancji. Reakcje między jonami w rozpuszczalnikach polarnych przebiegają zwykle natychmiast, tak że trudno jest zmierzyć ich szybkość, natomiast reakcje z udziałem związków o wiązaniach kowalencyjnych zachodzą w tych warunkach znacznie wolniej i łatwo jest obserwować wpływ różnych czynników na szybkość procesu i kierunek zmian. Dział chemii opisujący szybkość reakcji nosi nazwę kinetyki chemicznej. Do reakcji dochodzi podczas tzw. zderzeń aktywnych, czyli zderzeń cząsteczek obdarzonych energią równą lub większą od energii aktywacji.       Czynniki, które mają wpływ na liczbę takich zderzeń decydują o szybkości reakcji chemicznych. Wśród nich najważniejszymi są: rodzaj i stężenie reagentów (w przypadku gazów mogą to być ich ciśnienia cząstkowe), temperatura, obecność katalizatora. W odniesieniu do reakcji zachodzących w roztworach istotną rolę odgrywa także rodzaj rozpuszczalnika, natomiast, gdy w reakcji bierze udział substancja stała – stopień jej rozdrobnienia. Miarą szybkości reakcji chemicznej jest zmiana stężenia substratu lub produktu reakcji w jednostce czasu: v = ± dc/dt Gdy zmiana stężenia dotyczy produktu reakcji, w równaniu tym stosujemy znak „+”, gdy przedmiotem badań jest stężenie substratu, które maleje w trakcie trwania reakcji, wprowadzamy znak „–”.  Stężenia pozostałych substancji zmieniają się w sposób równoważny, wynikający ze stechiometrii reakcji. Stechiometryczne równanie reakcji w niewielu przypadkach pozwala na wnioskowanie, w jakim stopniu szybkość badanej reakcji zależy od stężeń reagentów.  Najczęściej reakcje chemiczne przebiegają etapami i o szybkości całej reakcji decyduje jej najwolniejszy etap. Wyznaczone doświadczalnie równanie, podające zależność szybkości reakcji od stężeń reagentów, nosi nazwę równania kinetycznego i opisuje najwolniejszy etap reakcji.   Znajomość takiego równania pozwala na wnioskowanie o mechanizmie reakcji. Przykładowo, dla reakcji: 2 HI + H2O2 → I2 + 2 H2O równanie kinetyczne ma postać: v kc c = HI H O ⋅ ⋅ 2 2 70 a stężenie HI występuje w nim w pierwszej potędze, a nie w drugiej, jak mógłby sugerować zapis reakcji.  Świadczy to o tym, że powyższa reakcja przebiega etapowo, a w najwolniejszym etapie reagują ze sobą 1 mol HI z 1 molem H2O2.  Współczynnik k występujący w równaniu kinetycznym nosi nazwę stałej szybkości reakcji. Jest on liczbowo równy szybkości danej reakcji, gdy stężenia substancji wynoszą 1 mol/dm3 .   Wartość stałej szybkości zależy od: rodzaju reakcji, temperatury i katalizatora. Zgodnie z teorią kinetyczną, liczba skutecznych zderzeń, a więc i szybkość reakcji roś- nie wraz ze wzrostem temperatury, zarówno dla reakcji endo- jak i egzotermicznych.  Przybliżona reguła van’t Hoffa mówi, że przy wzroście temperatury o 10 stopni szybkość reakcji wzrasta 2 ÷ 4 razy (w przypadku reakcji egzotermicznych współczynnik ten przyjmuje wartość bliską 2, w reakcjach endotermicznych zbliża się do 4). W przypadku wielu reakcji duży wpływ na ich szybkość wywierają katalizatory.   Nazwę tę stosuje się zwykle do substancji przyspieszających reakcje, substancje opóźniające zwane są inhibitorami. Katalizatory uczestniczą w różnych etapach reakcji poprzez udział w tzw. kompleksach aktywnych i produktach pośrednich. W ostatecznym wyniku nie ulegają przemianom chemicznym. Ich wpływ na szybkość reakcji polega na obniżeniu energii aktywacji, w wyniku czego większa liczba zderzeń cząsteczek substratów staje się zderzeniami aktywnymi, prowadzącymi do reakcji. Katalizator może występować w tym samym stanie skupienia, co substraty reakcji, wówczas mamy do czynienia z katalizą homogeniczną. Gdy stanowi on odrębną fazę w układzie reagującym, katalizowana reakcja przebiega na granicy faz i mówimy wówczas o katalizie heterogenicznej. Przebieg niektórych reakcji przyśpiesza jeden z jej produktów – wtedy jest to autokataliza.

: Data Publikacji.: 02-11-24

BIOLOGIA. Układ kostny człowieka. Część 4. Czaszka ludzka. Kości czaszki.

: Opis.:     Czaszka (cranium) składa się z kości czaszki (ossa cranii).  Te możemy podzielić na budujące mózgoczaszkę (neurocranium s. cranium cerebrale) oraz na budujące twarzoczaszkę (splanchnocranium s. cranium faciale).  Mózgoczaszkę budują kości nieparzyste: potyliczna (os occipitale), klinowa (os sphenoidale) i czołowa (os frontale) oraz parzyste:   ciemieniowa (os parietale) i skroniowa (os temporale).   Twarzoczaszkę tworzą: kości twarzy (ossa faciei), kość gnykowa (os hyoideum) i kosteczki słuchowe (ossicula auditus s. auditoria); te ostatnie to młoteczek (malleus), kowadełko (incus) i strzemiączko (stapes)  Kości twarzy dzielimy na parzyste i nieparzyste, parzyste zaś na wyczuwalne i niewyczuwalne (ukryte).   Do parzystych wyczuwalnych należy: kość nosowa (os nasale), jarzmowa (os zygomaticum) i szczeka (maxilla), do parzystych niewyczuwalnych (ukrytych): kość łzowa (os lacrimale), małżowina nosowa dolna (concha nasalis inferior) i kość podniebienna (os palatinum), do nieparzystych: kość sitowa (os ethmoidale), lemiesz (vomer) i żuchwa (mandibula).   Kość potyliczna (os occipitale) składa się z części podstawnej (pras basilaris), z parzystej części bocznej (pars lateralis) oraz z łuski potylicznej (squama occipitalis).  Wszystkie powyższe części rozmieszczone są wokół otworu potylicznego wielkiego (foramen occipitale magnum).   Część podstawna z boczną połączona jest przez chrząstkozrost śródpotyliczny przedni (synchondrosis intraoccipitale anterior), zaś część boczna z łuską poprzez chrząstkozrost śródpotyliczny tylny (synchondrosis intraoccipitale posterior). Pomiędzy częścią boczną a trzonem kości klinowej (corpus ossis sphenoidalis) znajduje się chrząstkozrost klinowopotyliczny (synchondrosis sphenooccipitalis), który z wiekiem zrasta się w kościozrost klinowopotyliczny (synostosis sphenooccipitalis).  Część podstawna (pras basilaris) ma kształt klina zwróconego ostrzem do otworu wielkiego a podstawą do kości klinowej. Jej powierzchnia wewnętrzna jest gładka i rynienkowato wgłębiona – w tym miejscu znajduje się stok (clivus), na którym leży most (pons) i rdzeń przedłużony (medulla oblongata). Wzdłuż bocznych krawędzi ciągnie się bruzda zatoki skalistej górnej (sulcus sinus petrosi inferioris)   Na powierzchni zewnętrznej w linii środkowej znajduje się guzek gardłowy (tuberculum pharyngeum), do którego przyczepia się szew gardła (raphe pharyngis) i więzadło podłużne przednie (lig. longitudinale anterius).  Po bocznej stronie guzka znajduje się dołek, w którym przyczepia się m. długi głowy (m. longus capitis) i m. prosty głowy przedni (m. rectus capitis anterior). Boczne brzegi części podstawnej wraz z częścią skalistą kości skroniowej ograniczają szczelinę skalistopotyliczną (fissura petrooccipitalis) wypełnioną przez chrząstkozrost skalistopotyliczny (synchondrosis petrooccipitalis).      Część boczna (pars lateralis) posiada z boku wcięcie szyjne (incisura jugularis). Odchodzi od niego wyrostek szyjny (processus jugularis), na zewnątrz od którego obecny jest wyrostek przysutkowy (processus paramastoideus), gdzie przyczepia się m. prosty głowy boczny (m. rectus capitis lateralis).   Wcięcie szyjne wraz z analogicznym wzięciem na kości skroniowej ogranicza otwór szyjny (foramen jugulare) podzielony przez wyrostek śródszyjny (processus intrajugularis) na mniejszą część przednią i większą tylną. Przez cześć przednią przechodzi n. językowogardłowy (n. glossopharyngeus) (IX) i zatoka skalista dolna (sinus petrosus inferior), zaś przez część tylną – opuszka górna żyły szyjnej (bulbus superior v. jugularis), n. błędny (n. vagus) (X), n. dodatkowy (n. accessorius) (XI) i wraca do czaszki gałąź oponowa n. błędnego (r. meningeus n. vagi). Na powierzchni wewnętrznej obecny jest guzek szyjny (tuberculum jugulare), stanowiący oparcie dla móżdżku (cerebellum).   Pod nim znajduje się kanał n. podjęzykowego lub podjęzykowy (canalis n. hypoglossi s. canalis hypoglossalis), przez który przechodzi ów n. podjęzykowy (n. hypoglossus) (XII) oraz splot żylny tego kanału (plexus venosus canalis hypoglossalis).   Dalej z tyłu mamy kanał kłykciowy (canalis condylaris), przez który przechodzi ż. wypustowa kłykciowa (v. emissaria condylaris) i który przedłuża się w dół kłykciowy (fossa condylaris).   Na powierzchni zewnętrznej kości znajduje się kłykieć potyliczny (condulus occipitalis), który kontaktuje się z kręgiem szczytowym (atlas). Łuska skroniowa (squama occipitalis) posiada brzeg przedni ograniczający otwór wielki, brzeg boczny zwany sutkowym (margo mastoideus) oraz brzeg węgłowy (margo lambdoideus).   Na powierzchni zewnętrznej wyróżniamy grubsza część górną (planum occipitale) oraz cieńsza część dolną (planum nuchae). Granicę pomiędzy nimi wyznacza guzowatość potyliczna zewnętrzna (protuberatntia occipitalis externa), od której odchodzi w bok kresa karkowa górna (linea nuchae superior), do której sięga przyczep m. czworobocznego (m. trapezius).  W dół odchodzi grzebień potyliczny zewnętrzny (crista occipitalis externa), do którego przyczepia się więzadło karkowe (lig. nuchae) i od którego odchodzi kresa karkowa dolna (linea nuchae inferior). Ta ostatnia rozgranicza dwa pola – górne i dolne; w górnym przyczepia się m. półkolcowy głowy (m. semispinalis capitis), w dolnym zaś począwszy od strony przyśrodkowej ku bocznej kolejno: m. prosty głowy tylny mniejszy (m. rectus capitis posterior minor), m. prosty głowy tylny większy (m. rectus capitis posterior major) i m. skośny głowy górny (m. obliquus capitis superior).   Na powierzchni wewnętrznej łuski znajduje się guzowatość potyliczna wewnętrzna (protuberatntia occipitalis interna). Ku górze odchodzi od niej bruzda zatoki strzałkowej górnej (sulcus sinus sagittalis superioris), gdzie przyczepia się sierp mózgu (falx cerebri); w bok odchodzi bruzda zatoki poprzecznej (sulcus sinus transversi), gdzie przyczepia się namiot móżdżku (tentorium cerebelli); w dół wreszcie odchodzi grzebień potyliczny wewnętrzny (crista occipitalis interna), gdzie przyczepia się sierp móżdżku (falx cerebelli) i wzdłuż którego biegnie zatoka potyliczna (sinus occipitalis). Wszystkie elementy promieniście odchodzące od guzowatości wewnętrznej tworzą wyniosłość krzyżową (eminentia cruciformis). Otwór potyliczny wielki (foramen occipitale magnum) ma kształt nieregularny – można w nim wyróżnić część przednią i tylną. Do części przedniej przyczepiają się więzadła skrzydłowate (ligg. alaria). Przez część tylną przechodzą: przejście rdzenia przedłużonego (medulla oblongata) w rdzeń kręgowy (medulla spinalis), korzenie rdzeniowe n. dodatkowego (radices spinales n. accessorii) (XI), n. podpotyliczny (n. suboccipitalis), t. rdzeniowa przednia i tylna (a. spinalis anterior et posterior), t. kręgowa (a. vertebralis) i jej gałąź oponowa (r. meningeus a. vertebralis).       25 Kość klinowa (os sphenoidale) składa się z trzonu, parzystego skrzydła mniejszego, parzystego skrzydła większego i z parzystego wyrostka skrzydłowego. Trzon (coprus) posiada ścianę górną, dolną, przednia, tylną i z każdej strony boczną. Na ścianie górnej z przodu widoczne jest płaskie miejsce (zw. planum sphenoidale) ograniczone łękiem klinowym (jugum sphenoidale), za którym znajduje się bruzda skrzyżowania (sulcus chaismatis) przeznaczona dla skrzyżowania wzrokowego (ciasma opticum). Bruzdę skrzyżowania od położonego z tyłu dołu przysadkowego oddziela guzek siodła (tuberculum sellae), który rozchodzi się na boki tworząc po każdej stronie wyrostek pochyły średni (processus clinoideus medius). W dole przysadkowym (fossa hypophysialis) leży płat przedni przysadki (lobus anterior hypophysis). Dół ten ogranicza również grzbiet siodła (dorsum sellae), gdzie leży płat tylny przysadki (lobus posterior hypophysis). Grzbiet siodła do tyłu przedłuża się w stok (clivus), w każdy z boków zaś w wyrostek pochyły tylny (processus clinoideus posterior). Dół przysadkowy wraz z przednio-tylnym otoczeniem nazywamy siodłem tureckim (sella turcica), które przechodzi z boku w bruzdę szyjną (sulcus caroticus). Bocznym ograniczeniem tej bruzdy jest języczek klinowy (lingula sphenoidalis), w niej zaś leży zatoka jamista (sinus cavernosus), przez którą przechodzi t. szyjna wewnętrzna (a. carotis interna), n. okoruchowy (n. oculomotorius) (III), n. bloczkowy (n. trochlearis) (IV), n. oczny (n. ophthalmicus) (V1) i n. odwodzący (n. abducens) (VI). Na ścianie przedniej widoczny jest grzebień klinowy (crista sphenoidalis), przedłużający się w dół w dziób klinowy (rostrum sphenoidale). Grzebień ten jest przedłużeniem przegrody zatok klinowych (septum sinuum sphenoideum). Po obu stronach grzebienia znajdują się muszle klinowe (conchae sphenoidales), zamykające od dołu otwór zatok klinowych (apertura sinuum sphenoideum). Ściana dolna należy do zewnętrznej powierzchni podstawy czaszki, zwrócona jest do skrzydeł lemiesza (alae vomeris) i wchodzi w skład sklepienia gardła. Ściana tylna zrasta się z częścią podstawną kości potylicznej przez chrząstkozrost lub kościozrost klinowopotyliczny (synchondrosis s. synostosis sphenooccipitalis). Każda ściana boczna odsyła pozostałe elementy kości klinowej, tj. skrzydło mniejsze (ala minor) i większe (ala major) oraz wyrostek skrzydłowy (processus pterygoideus).       Skrzydło mniejsze (ala minor) składa się z dwóch odnóg ograniczających kanał wzrokowy (canalis opticus), którym przechodzi n. wzrokowy (n. opticus) (II) i t. oczna (a. ophthalmica). Jego brzeg przedni łączy się z kością czołową, tylny zaś stanowi granicę pomiędzy dołem czaszki przednim a środkowym. Przyśrodkowy koniec skrzydła daje z każdej strony wyrostek pochyły przedni (processus clinoideus anterior). Powierzchnia górna skrzydła zwrócona jest do przedniego dołu czaszki (fossa cranialis anterior), dolna zaś do szczeliny oczodołowej górnej (fissura orbitalis superior). Skrzydło większe (ala major) posiada u nasady otwór okrągły (foramen rotundum), którym przechodzi n. szczękowy (n. maxillaris) (V2). Brzeg przedni ogranicza od strony przyśrodkowej szczelinę oczodołową górną (fissura orbitalis superior), którą przechodzą nerwy zatoki jamistej (III, IV, V1, VI) oraz ż. oczodołowa górna (v. ophthalmica superior). Brzeg boczny zwany jest łuskowym (margo squamosus) lub ciemieniowym (margo parietalis). Brzeg tylny ogranicza szczelinę klinowoskalistą (fissura sphenopetrosa) i otwór poszarpany (foramen lacerum); wzdłuż brzegu tylnego obecny jest otwór owalny (foramen ovale), którym przechodzi n. żuchwowy (n. mandibularis) (V3). W zbiegnięciu się brzegu bocznego z tylnym obecny jest kolec kości klinowej (spina ossis sphenoidalis), który posiada otwór kolcowy (foramen spinosum), przez który przechodzi t. oponowa przednia (a. meningea anterior) i gałąź oponowa n. żuchwowego (r. meningeus n. mandibularis). Powierzchnia mózgowa (facies cerebralis) skrzydła zwraca się do dołu środkowego czaszki (fossa cranialis media), posiada ponadto wyciski palczaste (impressiones digitatae) rozdzielone łękami mózgowymi (juga cerebralia). Powierzchnia oczodołowa (facies orbitalis) ogranicza szczelina oczodołową górną i dolną (fissura orbitalis superior et inferior).Powierzchnia skroniowa (facies temporalis) wchodzi w skład dołu skroniowego (fossa temporalis) Powierzchnia szczękowa (facies maxillaris) tworzy tylną ścianę dołu skrzydłowopodniebiennego (fossa pterygopalatina) Grzebień podskroniowy (crista infratemporalis) rozdziela powierzchnię szczękową od podskroniowej (facies infratemporalis). Wyrostek skrzydłowy (processus pterygoideus) posiada u nasady kanał skrzydłowy (canalis pterygoideus), którym przechodzi t. i n. tego kanału (a. et n. canalis pterygoidei). Sam wyrostek składa się z dwóch blaszek – bocznej i przyśrodkowej. Do blaszki bocznej (lamina lateralis) przyczepia się m. skrzydłowy boczny (m. pterygoideus lateralis), obie zaś blaszki ograniczają dół skrzydłowy (fossa pterygoidea), gdzie przyczepia się m. skrzydłowy przyśrodkowy (m. pterygoideus medialis). Między dolnymi końcami blaszek znajduje się wcięcie skrzydłowe (incisura pterygoidea) uzupełnione przez wyrostek piramidalny kości podniebiennej (processus pyramidalis ossis palatini). W połączeniu obu blaszek obecny jest brzeg posiadający bruzdę skrzydłowopodniebienną (sulcus pterygopalatinus), która wraz z analogicznymi bruzdami na kości podniebiennej i szczęce ograniczają kanał podniebienny większy (canalis palatinus major), którym przechodzą nn. podniebienne (nn. palatini) i t. podniebienna zstępująca (a. palatina descendens). W dolnej części wyrostka skrzydłowego obecny jest wyrostek pochwowy (processus vaginalis); rozgranicza on dwie bruzdy – lemieszowopochwową (sulcus vomerovaginalis), która ze skrzydłem mniejszym ogranicza kanał lemieszowopochwowy (canalis vomerovaginalis) oraz podniebiennopochwową (sulcus palatovaginalis), współtworzącą kanał podniebiennopochwowy (canalis palatovaginalis). Na końcu blaszki przyśrodkowej znajduje się haczyk skrzydłowy (hamulus pterygoideus), który z boku posiada bruzdę (sulcus hamuli pterygoidei). Bruzda ta wywołana jest przewijaniem się przez nią ścięgna m. napinacza podniebienia miękkiego (m. tensor veli palatini), który przyczepia się w dole łódkowatym (fossa scaphoidea) znajdującym się u podstawy blaszki bocznej. Bocznie od tego dołu znajduje się bruzda trąbki słuchowej (sulcus tubae auditivae).       26 Kość czołowa (os frontale) złożona jest z łuski czołowej, parzystej części oczodołowej i nieparzystej części nosowej. Łuska czołowa (squama frontalis) posiada powierzchnię zewnętrzną, wewnętrzną i skroniową. Powierzchnia zewnętrzna oddzielona jest od części oczodołowej brzegiem nadoczodołowym (margo supraorbitalis); posiada ona 2 części – mniejszą dolną, pokrytą skóra nieowłosioną oraz większą górną ze skórą pokrytą włosami. Granicą między nimi jest guz czołowy (tuber frontale) pod którym znajduje się łuk brwiowy (arcus superciliaris). Na powierzchni wewnętrznej obecne jest wcięcie sitowe (incisura ethmoidalis) przedłużające się w otwór ślepy (foramen cecum); nad tym ostatnim widać grzebień czołowy (crista frontalis) rozchodzący się w bruzdę zatoki strzałkowej górnej (sulcus sinus sagittalis suprioris). Powierzchnia skroniowa (facies temporalis) oddzielona jest od zewnętrznej kresą skroniową (linea temporalis), przedłużającą się w wyrostek jarzmowy (processus zygomaticus); ten łączy się końcem z kością jarzmową i stanowi miejsce przyczepu części m. skroniowego (m. temporalis). Powierzchnia skroniowa posiada z tyłu brzeg skroniowy (margo parietalis), który łączy z każdej strony kość czołową ze skrzydłem kości klinowej, a ponadto łączy się z kością ciemieniową szwem wieńcowym (sutura coronalis), przedłużającym się we wspomnianą kresę skroniową. Część oczodołowa (pars orbitalis) oddzielona jest od łuski czołowej brzegiem nadoczodołowym (margo supraorbitalis), który posiada dwie nierówności. Przyśrodkowo położone jest wcięcie lub otwór czołowy (incisura s. foramen frontale), którędy przechodzi t. nadbloczkowa (a. supratrochlearis) i gałąź przyśrodkowa n. nadoczodołowego (r. medialis n. supraorbitalis); bocznie zaś znajduje się otwór lub wcięcie nadoczodołowe (foramen s. incisura supraorbitalis), którędy przechodzi t. nadoczodołowa (a. supraorbitalis) i gałąź boczna n. nadoczodołowego (r. medialis n. supraorbitalis). Na powierzchni oczodołowej (facies orbitalis) bocznie znajduje się dół gruczołu łzowego (fossa glandulae lacrimalis), zaś przyśrodkowo – dołek bloczkowy (fovea trochlearis), w którym znajduje się kolec bloczkowy (spina trochlearis), którym przewija się ścięgno m. skośnego górnego (gałki ocznej) (tendo m. obliqui superioris (bulbi)). Na powierzchni mózgowej (facies cerebralis) znajdują się wyciski palczaste (impressiones digitatae) porozdzielane łękami mózgowymi (juga cerebralia). Na brzegu przyśrodkowym znajdują się 2 krawędzie i 2 otwory. Z krawędzi jedna skierowana jest do oczodołu i kontaktuje się z wyrostkiem czołowym szczeki (processus frontalis maxillae), kością łzową (os lacrimale) i blaszką oczodołową kości sitowej (lamina orbitalis ossis ethmoidalis); druga krawędź skierowana jest do wcięcia sitowego (incisura ethmoidalis) i kontaktuje się z blaszką sitową kości sitowej (lamina cribrosa ossis ethmoidalis); obie krawędzie rozdzielone są dołkami sitowymi (foveolae ethmoideae). Otwór sitowy przedni (foramen ethmoidale anterius) współtworzy kanał oczodołowoczaszkowy (canalis orbitocranialis), przez który przechodzi n. sitowy przedni (n. ethmoidalis anterior) i naczynia sitowe przednie (vasa ethmoidalia anteriora); komunikuje się on z dołem przednim czaszki. Otwór sitowy tylny (foramen ethmoidale posterius) współtworzy kanał oczodołowositowy (canalis orbitoethmoidalis), przez który przechodzi n. sitowy tylny (n. ethmoidalis posterior) i naczynia sitowe tylne (vasa ethmoidalia posteriora); komunikuje się on z komórkami sitowymi tylnymi (cellulae ethmoidales posteriores). Brzeg tylny czyli klinowy (margo sphenoideus) kontaktuje się ze skrzydłami kości klinowej. Część nosowa (pars nasalis) znajduje się między częściami oczodołowymi. Posiada kolec nosowy (spina nasalis) i brzeg nosowy (margo nasalis), który kontaktuje się z każdej strony z kością nosową (os nasale) i ma otwór zatoki czołowej (apertura sinus frontalis); ten ostatni prowadzi do zatoki czołowej (sinus frontalis), oddzielonej od przeciwległej przez przegrodę zatok czołowych (septum sinuum frontalium).         

: Data Publikacji.: 02-11-24

Tight Hip Flexors: Get Rid of back pain, Boost Energy and Feel Healthy. Instantly!

: Opis.: If You're In Pain, START. 10 Exercises for Back and Hip Pain You Should Be Doing Now. Do This 5 minute Exercise When It Hurts to Stand. Your Hip Flexors and Hamstrings Can Hurt Your Back. The Best Tips for Back Spasms. An Easy Stretch To Relieve Glute (Butt) Muscle Pain. Conquer Your Morning Stiffness. Your hips are the bridge between your upper body and lower body. They are at the center of your body's movement.    Sitting within the well of your hip and lower spine is the psoas major muscle, one of the two muscles that makes up the iliopsoas.    It's often called the "mighty" psoas (pronounced so-az) for the many important functions it plays in the movement of your body.    The psoas is the only muscle in the human body connecting the upper body to the lower body.    The muscle attaches to the vertebrae of the lower spine, moves through the pelvis and connects to a tendon at the top of the femur. It also attaches to the diaphragm, so it's connected to your breathing, and upon it sits all the major organs.    A functioning psoas muscle creates a neutral pelvic alignment, stabilizes the hips, supports the lower spine and abdomen, supports the organs in the pelvic and abdominal cavity and gives you greater mobility and core strength.    When it functions well, it has the power to...  ... help you achieve peak performance day after day after day.  ... rapidly drop ugly body fat that stubbornly clings to your body.  ... train harder, heavier and gain strength faster than you thought possible.  ... hit your peak of sexual health.  ... flood your mind and body with renewed energy and vigor.    Put simply, this muscle is the core of activity in your body. So, when it's out of balance or if the psoas tightens, there are serious consequences which flow throughout the body.    And there's one activity, in particular, that's the sworn enemy of your psoas muscle...

: Data Publikacji.: 28-10-24